Waarom Trump zijn oog laat vallen op Oekraïense kerncentrales
Naast grondstoffen heeft de Amerikaanse regering haar interesse getoond in nog iets waardevols in Oekraïne: de kerncentrales. Het Witte Huis ziet graag dat de vier kerncentrales eigendom worden van Amerika. Maar Oekraïne ziet dat plan helemaal niet zitten. "Trump ziet de kerncentrales als iets wat hij kan toe-eigenen", zegt Oekraïne-verslaggever Chris Colijn.
De Amerikaanse president Trump bracht de kwestie woensdag tijdens een telefoongesprek met Zelensky ter sprake.
Dat de vier kerncentrales in het eigendom komen van Amerika zou ook in het belang van Oekraïne zijn, zo werd in de verklaring na afloop gesteld. "Amerikaans eigendom van de kerncentrales zou de beste bescherming zijn voor de Oekraïense energie-infrastructuur."
Zaporizja
In totaal heeft Oekraïne vier kerncentrales. Maar president Zelensky liet na het gesprek weten dat alleen over de kerncentrale in Zaporizja is gesproken. En dat is niet zomaar een kerncentrale; het is de grootste van Europa en voorzag voor de oorlog in zo'n twintig procent van de elektriciteitsbehoefte van Oekraïne.
Al snel na het begin van de oorlog kwam de centrale in Russische handen. "Als de VS de kerncentrale van de Russen inneemt en er vervolgens in investeert, is dat iets anders", zei Zelensky. "Maar we hebben niet gesproken over een verandering van eigenaar. Alle kerncentrales behoren toe aan het Oekraïense volk", benadrukte hij.
"Trump en Zelensky hebben allebei een andere versie van wat er is besproken", zegt Oekraïne-verslaggever Chris Colijn. "De versie van Zelensky is dat Amerika meehelpt met het investeren en veilig houden van de kerncentrale. Maar volgens Trumps zou Zelensky hebben gevraagd om de kerncentrales over te nemen en weer functioneel te maken."
Opgeblazen dam
Van de vier kerncentrales is alleen die in Zaporizja niet operationeel. "Voor Zelensky is dit een manier om weer profijt te krijgen van deze kerncentrale", zegt atoomfysicus Wim Turkenburg. "Maar ik kan me niet voorstellen dat de Russen hiermee akkoord gaan."
Door de oorlog is er sprake van achterstallig onderhoud. Ook de energie-infrastructuur in de regio is zwaar beschadigd. "Er moet enorm worden geïnvesteerd, waaronder in hoogspanningsleidingen rondom de centrale", zegt Turkenburg. Ook de kerncentrale zelf wordt weleens onder vuur genomen.
En er is nog een groot probleem. Voor het koelwater was de kerncentrale afhankelijk van water uit een nabijgelegen reservoir. Maar de Kachovkadam werd zeer waarschijnlijk door de Russen in 2023 opgeblazen, waardoor het water uit het reservoir is weggestroomd. Dat is op beelden hieronder te zien:
Bovendien is de kerncentrale gebouwd met Russische technologie, toen Oekraïne nog onderdeel van de Sovjet-Unie was. "Als Amerika het beheer voor zijn rekening neemt, moet de technologie deels worden omgebouwd, waaronder de splijtstofstaven. Dat maakt het voor de VS lastig", zegt Turkenburg. "Daarnaast heb je heel veel personeel nodig. Hoe ga je dat regelen?", vraagt hij zich af.
Grondstoffendeal
De Amerikaanse president heeft eerder zijn oog laten vallen op belangrijke grondstoffen in Oekraïne. De deal is nog niet getekend, maar volgens Trump duurt het niet lang meer. In Oekraïne wordt gespeculeerd dat Trumps interesse in de kerncentrales te maken zou kunnen hebben met de grondstoffen. Die moeten uit de grond worden gehaald en daar is veel stroom voor nodig.
"Trump kijkt heel zakelijk en bijna op een koloniale manier naar Oekraïne", zegt Colijn. "Trump ziet de kerncentrales als iets wat hij kan toe-eigenen. En net als bij de grondstoffendeal ziet hij dit ook als terugbetaling voor de Amerikaanse steun tijdens de oorlog."
Colijn besluit: "Je ziet dat Oekraïne steeds wantrouwender wordt naar Amerika. Eerst was het land dat wordt verdeeld, toen de grondstoffen. En daar komen nu de kerncentrales bij."
