Waarom Le Pen ondanks veroordeling niet aan populariteit hoeft te verliezen

"De Fransen zijn klaar met politici die belastinggeld verduisteren." Dat zei Marine Le Pen - nog wel op foeterende toon - in 2004 in een televisieprogramma. Het fragment werd de afgelopen dagen volop gedeeld op sociale media.

Nu blijkt namelijk dat Rassemblement National onder haar leiding met miljoenen euro's aan EU-geld heeft gefraudeerd. Volgens de Franse rechter sluisde de partij tussen 2004 en 2016 zo'n 2,9 miljoen euro weg. Het geld, bedoeld om Europarlementariërs te betalen, kwam terecht in de landelijke partijkas.

Onverkiesbaar

De rechter veroordeelde Le Pen tot een boete van 100.000 euro en vier jaar gevangenisstraf, waarvan twee jaar voorwaardelijk. Ze mag haar straf uitzitten met een enkelband. Ook oordeelde de rechter dat Le Pen vijf jaar onverkiesbaar is, met onmiddellijke ingang. Ze kan zich niet meer kandidaat stellen bij de presidentsverkiezingen in 2027. Dat terwijl ze in peilingen voor 2027 op 'poleposition' stond, zegt Niek Pas, universitair docent Franse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.

"De angel in deze uitspraak is het ontnemen van haar passief kiesrecht", zegt Pas, oftewel het recht van Le Pen om gekozen te worden. "Le Pen is de belichaming van Rassemblement National. Mede door Le Pen heeft de partij steeds meer kiezers achter zich gekregen."

'Administratief geschil'

Volgens Pas probeert Le Pen de zaak te bagatelliseren. In een televisie-interview zei ze gisteravond dat de zaak gaat om een 'administratief geschil' tussen de partij en de Europese instanties. "Er is natuurlijk geen administratief geschil", stelt Pas. "Door de rechter is duidelijk aangetoond dat miljoenen euro's zijn weggesluisd naar de partij."

Toch klinkt vanuit de achterban van Rassemblement National nog weinig kritiek op het boegbeeld van de partij. Aanhangers van Le Pen kunnen de veroordeling zien als bewijs zien dat ze door de 'gevestigde orde' buitenspel wordt gezet. Op maandag lieten meerdere aanhangers van Le Pen weten woedend te zijn over het vonnis. 

Eerder maakten we een video over de vraag wat het voor Nederland zou betekenen als Marine Le Pen president van Frankrijk zou worden. Die kan je hier bekijken:

In het interview van maandag omschreef de Franse politica de uitspraak tegen haar als een ‘politieke beslissing, die de rechtstaat geweld aan doet'. 

"Ze wentelt zich een slachtofferrol", ziet Pas. Volgens hem krijgt Le Pen opvallend veel ruimte om de Franse rechtstaat ter discussie te stellen. "We leven in een tijd waarin steeds meer ruimte is voor dat soort geluiden. In de Verenigde Staten gaat president Trump tekeer tegen rechterlijke besluiten die hem niet bevallen. In Nederland spreekt PVV-leider Wilders zich ook uit over de rechtstaat."

Pas ziet dat Le Pen bijval krijgt van beide flanken van het politieke spectrum: links en rechts. Opvallend vindt hij de reactie van Jean-Luc Mélenchon, van het extreemlinkse LFI. Op het vonnis reageerde Mélenchon dat politici alleen de laan uit kunnen worden gestuurd door het volk. "Hij plaatst het volk direct tegenover de rechtstaat."

Hoger beroep

Toch houdt Pas nog een slag om de arm als het gaat om de populariteit van Le Pen. "Uit een enquete blijkt juist dat een meerderheid van de Franse bevolking achter de uitspraak staat en dus de rechtstaat steunt." Latere peilingen moeten meer inzicht geven in de gevolgen voor Le Pen en haar Rassemblement National.

Voorlopig staat ze buitenspel, al heeft ze wel hoger beroep aangetekend. Het lijkt onwaarschijnlijk dat het hele vonnis van tafel wordt geveegd. Wel zou ze haar passieve kiesrecht terug kunnen krijgen. Het is de vraag of een nieuw rechterlijk besluit op tijd komt voor de presidentsverkiezingen in 2027. Een hoger beroep duurt normaal twee tot drie jaar.