Van kindgevangene tot 'symbool': na negen jaar is Palestijnse Ahmad vrij

In oktober 2015 gaat de dan 13-jarige Ahmad samen met zijn 15-jarige neef Hassan naar buiten op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. In hun hand hebben ze beiden een mes. 

Twee nietsvermoedende Israëliërs van 20 en 13 jaar oud worden door de jongens aangevallen en raken zwaargewond. Hassan wordt doodgeschoten door de politie als hij op hen afrent met het mes, Ahmad wordt gearresteerd na te zijn aangereden door een auto en te zijn gevolgd door een menigte. 

Poging tot moord

Volgens het Israëlische rechtssysteem is Ahmad op dat moment te jong om te worden veroordeeld, toch blijft hij vastzitten. Net zolang tot hij 14 is en de rechtszaak kan starten. Op camerabeelden is te zien hoe hij en zijn neef achter een man aanrennen op straat met het mes in hun hand. Volgens zijn advocaat heeft Ahmad niemand neergestoken. 

De rechter oordeelt ook dat het zijn neef was die dat deed, maar acht Ahmad toch schuldig aan poging tot moord: 12 jaar cel. In hoger beroep wordt dit later teruggebracht naar 9,5 jaar. Ook betuigt de jongen spijt.

Abdallah Zaghari, directeur van de ngo Palestinian Prisoners Society, zegt dat de manier hoe Ahmad is behandeld 'symbool staat' voor hoe Israël met Palestijnen omgaat in gevangenissen. "Zijn leeftijd en psychische toestand werden volledig genegeerd. Ook is hem lange tijd het recht op familiebezoek ontzegd, je kan je voorstellen hoe heftig dat is voor een kind", zegt Zaghari. 

Een maand na de arrestatie van Ahmad duiken videobeelden van een ondervraging van de puber op in de Israëlische pers: Ahmad wordt ondervraagd door drie mannen, de achterkant van zijn hoofd zit deels in het verband. Er is geen advocaat of ouder aanwezig, een schending van zijn rechten. Op de beelden is te zien hoe er naar hem wordt geschreeuwd en hij wordt bedreigd. 

Psychose en schizofrenie

In 2021 stelt een Israëlische onafhankelijke psychiater vast dat de dan 19-jarige Ahmad onder meer lijdt aan een psychose en schizofrenie. Ook zou hij kampen met een zware depressie. 

Meerdere artsen waarschuwen dat het leven van de jongen in gevaar is als hij nog langer wordt vastgehouden en dringen erop aan dat hij wordt vrijgelaten op medische gronden om te kunnen worden behandeld. Ook mensenrechtenorganisaties, zoals Amnesty International, sluiten zich hierbij aan, maar de Israëlische autoriteiten weigeren dit. Zij achten hem schuldig aan terrorisme en zien dat als gegronde reden om hem niet vrij te laten. 

"Het wordt nog erger voor Ahmad", zegt Zaghari. "Enkele dagen nadat de psychiater onder meer schizofrenie bij hem vaststelt, wordt hij jarenlang vastgezet in extreme isolatie. Dit alles samen heeft bij hem ook nog eens geleid tot slaapstoornissen en ernstige voortdurend aanwezige angst. Ahmad heeft meerdere keren benoemd hoe moeilijk het voor hem is om alles te verwerken wat er in de gevangenis is gebeurd."

"Nu is hij dus vrij", vervolgt Zaghari. "Vraag niet hoe, want de berichten gaan dat zijn familie bij de gevangenis op hem wachtte, terwijl hij kilometers verder is gedropt en achtergelaten. Maar het belangrijkste voor hem is nu denk ik om zo snel mogelijk behandeld te worden voor al het trauma dat hij heeft opgelopen in de gevangenis. Hij moet zo snel mogelijk de zorg krijgen die hij al jarenlang nodig heeft."

'Zwaar bestaan'

Hoe Ahmad is behandeld staat niet op zichzelf, zegt correspondent Midden-Oosten Pepijn Nagtzaam. "Het leven in Israëlische gevangenissen voor Palestijnen is behoorlijk zwaar. En dat begint al voor je de gevangenis ingaat. Als Palestijn op de Westelijke Jordaanoever val je bijvoorbeeld onder het militair recht, terwijl een Israëliër daar onder het civiele recht valt. Dat is dus al een scheef systeem. En de veroordelingspercentages van Palestijnen die voor de rechter komen zijn extreem hoog, met een lage bewijslast, en onvoldoende toegang tot rechtsbijstand."

"Daarnaast zitten veel Palestijnen, ook zeker jonge tieners, vast zonder dat ze daadwerkelijk iets hebben gedaan. Of zonder dat ze te horen hebben gekregen waarom ze vastzitten, dat wordt administratieve detentie genoemd", vervolgt Nagtzaam. "En de behandeling van gevangenen is dramatisch", zegt Nagtzaam. Hij verwijst daarbij naar uitlatingen en rapporten van onder meer Amnesty International en de VN.

De Israëlische gevangenisautoriteit wijst tegenover The Times of Israel dergelijke beschuldigingen van de hand. "Alle gevangenen worden behandeld volgens Israëlisch en internationaal humanitair recht."

Ahmad is dus zeker niet de enige Palestijn in een Israëlische gevangenis die zwaar lijdt onder de situatie daar. In februari werd Mohammed al-Halabi vrijgelaten bij de gevangenenruil die onderdeel uitmaakte van het staakt-het-vuren na bijna negen jaar vast te hebben gezeten. 

Hij zat vast omdat hij volgens Israël geld had overgemaakt naar Hamas, maar daarvoor werd nooit bewijs geleverd. Al-Halabi was voor zijn gevangenschap directeur van een organisatie die hulp leverde in Gaza.

Zoals bij meerdere vrijgelaten gevangenen bleek ook al-Halabi flink te zijn afgevallen tijdens zijn gevangenschap. Volgens mensenrechtenorganisaties een teken van marteling en uithongering. "Uit allerlei onderzoeken door dit soort organisaties is gebleken hoe gevangenen worden gemarteld", zegt Nagtzaam. 

"Ze krijgen regelmatig geen eten of drinken, worden psychisch dan wel fysiek mishandeld. Er zijn zelfs meerdere gevallen bekend dat honden gevangenen aanvallen. Dit soort incidenten gebeuren ook bij Palestijnse minderjarigen", besluit Nagtzaam.

10.000 Palestijnse gevangenen, helft zonder aanklacht

Volgens cijfers van deze maand zitten naar schatting bijna 10.000 Palestijnen vast in Israëlische gevangenissen. Ongeveer de helft hiervan is veroordeeld voor een misdaad, de andere helft zit vast zonder aanklacht, veroordeling of proces. Ze hebben geen idee wanneer ze vrijkomen en hebben nauwelijks toegang tot rechtsbijstand.