Europa is het snelst opwarmende continent op aarde, sterk contrast tussen westen en oosten
Europa is het snelst opwarmende continent op aarde. 2024 was opnieuw het warmste jaar ooit gemeten. Dat uitte zich in meer hitte, minder kou, meer zon, meer bosbranden, sterker smeltende gletsjers enzovoorts. De Europese klimaatdienst Copernicus en de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) zetten alle gegevens op een rijtje. Hun nieuwste rapport in acht grafieken.
Hieronder zie je acht grafieken die inzicht geven in de trends en gebeurtenissen vorig jaar. De beide organisaties roepen landen op om zich snel aan te passen aan het veranderende klimaat.
"Hittestress in Europa blijft toenemen, wat het opbouwen van meer veerkracht onderstreept", zegt Florence Rabier, algemeen directeur van de Copernicus-klimaatdienst. Ongeveer de helft van alle steden heeft een zogenoemd klimaatadaptatieplan, een plan waarin staat hoe de stad zich kan voorbereiden op meer weersextremen, zoals hitte of stortbuien.
In veel landen wordt ook gewerkt aan 'early warning-systems', waarschuwingssystemen om de bevolking snel op de hoogte te brengen van naderend extreem weer. "We boeken vooruitgang, maar we moeten verder en sneller gaan, en we moeten samen optrekken", aldus Celeste Saulo, secretaris-generaal van de WMO.
Temperatuur
2024 was het warmste jaar in Europa, met recordhoge jaartemperaturen in bijna de helft van het continent. Volgens Copernicus was er sprake van de langste hittegolf ooit in Zuidoost-Europa en was er sprake van een recordverlies aan gletsjermassa in Scandinavië en Spitsbergen.
Wat daarnaast opvalt, zowel in temperatuur als in andere factoren, is dat er een sterk contrast is tussen het westen en oosten van Europa. In het midden en oosten van Europa was de temperatuur over het afgelopen jaar gemeten veel hoger dan gemiddeld.
Terwijl verder naar het westen, in landen zoals Frankrijk, Spanje of Groot-Brittannië, dat minder het geval was. In IJsland was het over het afgelopen jaar gemeten zelfs kouder dan normaal.
Neerslag
Ook als het om neerslag gaat is een sterk contrast zichtbaar tussen het westen en oosten van Europa. Voor West-Europa behoorde 2024 tot één van de tien natste jaren sinds 1950. Vooral in landen als Nederland, België, Frankrijk en Duitsland regende het veel.
Terwijl het in Oost-Europa op veel plekken juist een stuk droger was. In Oekraïne en het meest zuidwestelijke deel van Rusland was het zelfs extreem droog het afgelopen jaar.
In landen als Spanje en Italië was het afgelopen jaar niet heel veel droger of natter dan normaal. Wel waren er periodes van hevige regenval, zoals in september in Valencia. Dat zorgde voor veel overlast en honderden doden.
Overstromingen
Over overstromingen gesproken: 2024 was een jaar waarin veel rivieren hoge standen bereikten. Zeker 413.000 mensen werden op enige manier getroffen hierdoor.
Gecombineerd door stormen en overstromingen vielen er het afgelopen jaar minstens 335 doden verspreid over het continent. De meesten daarvan kwamen om het leven in Spanje in oktober vorig jaar.
30 procent van de Europese rivieren bereikten het afgelopen jaar op enig moment de zogeheten 'hoge' overstromingsdrempel, een hoogtestand van de rivier waarbij er potentieel gevaar dreigt. 12 procent van de Europese rivieren bereikte de 'ernstige' overstromingsdrempel. In september zorgde storm Boris voor overstromingen in onder meer Duitsland, Oostenrijk, Polen en Hongarije.
Verbrande gebieden
2024 was ook een jaar met veel bosbranden. Zoals altijd gebeurde dit vooral in Zuid-Europa, maar ook hier werd Oost-Europa hard getroffen terwijl West-Europa vaker de dans ontsprong.
In totaal werden zeker 42.000 Europeanen op enige wijze getroffen door bosbranden, denk bijvoorbeeld aan evacuaties of aan het verlies van eigendom. In Portugal verwoestte bosbranden in september vorig jaar in één week tijd ongeveer 110.000 hectare, wat neerkomt op ongeveer een kwart van de totale jaarlijkse verbrande oppervlakte van Europa.
Gletsjers
Overal in Europa was er sprake van ijsverlies; gletsjers in Scandinavië en Spitsbergen zagen hun hoogste massaverlies ooit. Op Spitsbergen was het voor het derde jaar op rij de warmste zomer ooit.
Gemeten over een langere periode is in de grafiek hierboven zichtbaar dat in landen als Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk veel ijsverlies optreedt. Van de Sarenne is bijvoorbeeld bekend dat ie in 44 jaar 93 procent van zijn oppervlakte verloor, totdat ie in 2023 officieel ophield te bestaan.
Zonneschijn
Ook op het vlak van zonneschijnduur was er een sterk contrast zichtbaar tussen het oosten en westen van Europa.
Waar het oosten en zuidoosten van Europa te maken had met flink meer zon dan gemiddeld het afgelopen jaar, was de zonnebril in West-Europa juist heel vaak niet nodig. In Nederland, België en vooral grote gedeeltes van Frankrijk scheelde het wel honderden uren zon.
Hittestress
Het aantal dagen met 'sterke', 'zeer sterke' en 'extreme hittestress' was het op één na hoogste ooit gemeten. 60 procent van Europa had meer dagen dan gemiddeld met minstens 'sterke hittestress'. Dit terwijl er nog nooit zo weinig dagen waren met 'koudestress'.
Hitte kan ervoor zorgen dat het lichaam stress ervaart. Dit wordt niet alleen beïnvloed door de temperatuur, maar ook door andere omgevingsfactoren zoals wind en luchtvochtigheid.
Hoge nachttemperaturen kunnen de gezondheid beïnvloeden. Normaal gesproken koelt het af in de nacht en koelt ook het lichaam af. Maar tropische nachten zorgen ervoor dat dit niet kan gebeuren.
Hernieuwbare energie
We sluiten af met positief nieuws: het aandeel van hernieuwbare energie bereikte afgelopen jaar ook een recordhoogte.
Waar in 2016 nog 28 procent van alle energie uit hernieuwbare bronnen kwam, was dit het afgelopen jaar 45 procent. Het gaat hierbij voornamelijk om water- en windenergie, maar ook steeds meer om zonne-energie.
De grootste gletsjer op de wereld is niet meer te redden en dreigt de zee in te glijden met flinke gevolgen voor de zeespiegel, hoe dat zit zie je in deze video:
