Alle daklozententjes Californië moeten van straat: 'Geen excuses meer'

Op de stoep, in parken, onder viaducten en in portieken van huizen en gebouwen. Iedereen die de laatste jaren in Californië is geweest, heeft ze ongetwijfeld opgemerkt: de talloze tentjes en geïmproviseerde kampementen van daklozen op straat.

De Amerikaanse staat is goed voor een kwart van alle daklozen in de Verenigde Staten. Ruim 187.000 mensen in Californië hebben een woning nodig. Twee derde van hen is dakloos en slaapt in een tentje, auto of ergens in een slaapzak in de buitenlucht. 

Vooral in de grote steden Los Angeles, San Diego en San Francisco, waar de kosten voor levensonderhoud torenhoog zijn, leven veel mensen op straat.

Het aantal tentjes in Californië is sterk toegenomen door een ernstig tekort aan betaalbare woonruimte. Dat begon al in de jaren van de economische crisis vanaf 2008 en is tijdens de coronapandemie alleen maar erger geworden. Daarbij is er een groot gebrek aan voldoende zorg en opvangplekken voor mensen die verslaafd zijn geraakt aan drugs, alcohol, en kampen met psychische problemen.

Gouverneur Newsom wil zo snel mogelijk af van de vele tentjes op straat. Zijn plan is om door middel van een speciale verordening het 'langdurig kamperen' op één plek te verbieden. Tegelijkertijd maakt Newsom 3,3 miljard dollar extra vrij voor de huisvesting en zorgverlening van daklozen.

'Straten terugveroveren'

"Geen excuses meer", zei hij op een persconferentie, waarin hij zich richtte op lokale wetgevers. "Het is tijd om de straten terug te veroveren. Het is tijd om de trottoirs terug te veroveren. Het is tijd om deze kampementen in te nemen en alternatieven te bieden, en de staat geeft jullie meer middelen dan ooit."

Als mensen toch op straat bivakkeren, dan wordt dat beschouwd als een misdaad waarbij steden zelf mogen bepalen welke straffen zij hanteren. Daarbij is wel de richtlijn dat niemand 'strafrechtelijk gestraft zou moeten worden voor het slapen in de buitenlucht, wanneer er geen andere plek is om naartoe te gaan'.

"Het probleem is alleen dat die huizen natuurlijk niet zo snel gebouwd zijn en dat huizenprijzen ook niet zomaar omlaag te krijgen zijn", zegt Amerika-verslaggever Sophie van der Meer. "Er is in de afgelopen jaren veel geld – ook van de staat – naar projectontwikkelaars gegaan, maar het bouwen gaat langzaam en kost heel veel geld."

Niet gek dus dat steden en gemeenten kritisch reageren op Newsoms oproep. Zij zijn namelijk verantwoordelijk voor het handhaven van de nieuwe regels, legt Van der Meer uit. "Maar zij zeggen niet genoeg opvangplekken te hebben. Het is onwaarschijnlijk dat er voor al deze mensen meteen woonruimte of plek in een opvang is."

Dat Newsom toch met deze maatregel komt, is volgens haar bedoeld om meer druk te zetten op gemeenten en steden om iets te doen aan dit probleem en haast te maken met het bouwen van woningen.

In Amerika leven ook veel mensen in campers, onder meer om geld te besparen op hun huur, vertelt een van hen in deze video:

Dat veel daklozen vanuit andere delen van Amerika naar Californië trekken, komt ook door het milde klimaat, de droom van een beter leven en het van oudsher progressieve beleid in de staat, dat soepeler is voor daklozen. Maar het daklozenprobleem is nu zo groot, dat bestuurders en ook steeds meer  inwoners vinden dat het tijd is voor stevig ingrijpen, zoals het arresteren van daklozen die weigeren om onderdak te accepteren.

Oordeel Hooggerechtshof 

Het straffen van daklozen werd eerder nog beoordeeld als 'wreed en ongebruikelijk' door federale rechtbanken. Tot het Amerikaanse Hooggerechtshof afgelopen juni oordeelde dat mensen die op straat slapen, mogen worden beboet. Een besluit dat eerder bestuurders zoals burgemeester London Breed van San Francisco al heeft bewogen om steviger in te grijpen en tentenkampen door agenten en handhavers te laten ontruimen. 

Niet alle bestuurders zijn voor zo'n harde aanpak. Zo vindt burgemeester Karen Bass van Los Angeles dat je daklozen beter vrijwillig uit tentenkampen kunt halen, en verhuizen naar motelkamers en tijdelijke opvangcentra.