Eerlijk proces vrijwel onmogelijk rond aanslag Moskou: 'Problamatisch'
Deze week staan in Moskou negentien verdachten terecht voor de enorme terreuraanslag in Moskou vorig jaar. 149 mensen werden gedood, honderden raakten gewond. Het is alleen de vraag of de rechtspraak zal zegevieren, aangezien Rusland niet bekend staat om eerlijke rechtszaken. "Het zijn showprocessen."
Het bloedbad werd vorig jaar op 22 maart aangericht. Gewapende schutters bestormden toen de Crocus City Hall. Dat is een concertzaal in Moskou, vergelijkbaar met een AFAS Live in Amsterdam. Beelden van de aanslag zie je hier:
De terreurdaad werd opgeëist door Islamitische Staat (IS), specifiek de terreurtak IS-K. In totaal staan vier vermeende aanvallers terecht en vijftien beschuldigde medeplichtigen. De hoofdverdachten komen oorspronkelijk uit Tadzjikistan, een voormalig Sovjetland in Centraal-Azië.
Verdachten gemarteld
Dat het showelement een belangrijk aspect is in deze strafzaak, bleek vlak na de aanslag wel toen de vier hoofdverdachten werden voorgeleid. Alle vier waren (zwaar)gewond. Een van hen leek zelfs helemaal niet bij bewustzijn te zijn, en werd met een rolstoel de zittingszaal binnengebracht.
"De Russen waren er zelfs een beetje trots op dat de verdachten gemarteld waren", zegt Ruslandcorrespondent Olaf Koens. "Het werd echt breed uitgemeten, van kijk: we hebben ze goed aangepakt."
Dat is volgens Koens ook problematisch. "Martelen mag niet. Het is zelfs onder het Russisch strafrecht illegaal. Een verdachte die gemarteld wordt zal alles bekennen", zegt hij. "Het schept dan ook weinig goede verwachtingen voor een eerlijk proces."
Daar komt nog bovenop dat het Openbaar Ministerie (OM) in Rusland erom bekend staat bewijs te fabriceren. "Je kan er niet vanuit gaan dat het bewijs klopt", zegt Koens. Het is ook maar de vraag of alle verdachten daadwerkelijk betrokken zijn geweest bij de aanslag. "Het kan ook goed zijn dat ze een paar willekeurige voorbijgangers van straat hebben geplukt."
Link met het Westen
Het is nog niet bekend wat het OM precies als bewijs naar voren zal brengen. We weten wel dat Rusland claimt dat er een link is tussen de aanslag en de oorlog in Oekraïne. Dat liet onder ander Nikolaj Patroesjev, de voormalig directeur van de veiligheidsdiensten weten. Ook andere hooggeplaatste functionarissen claimen dat niet IS-K, maar het Westen achter de aanslag zit. "Nogal problematisch", zegt Koens. "Want het waren Westerse inlichtingendiensten die Moskou dagen voor de aanslag juist waarschuwden."
Rusland houdt vast aan twee lezingen. De aanslag is volgens het land het werk van IS-K, maar evengoed dus het Westen, in opdracht van Oekraïne. Zo zouden de vier hoofdverdachten gepakt zijn toen ze onderweg waren naar Oekraïne. Bewijs voor die claim, of enige link met Oekraïne, ontbreekt.
Dat is voor de nabestaanden en de mensen die de aanslag hebben overleefd volgens Koens ook zwaar. "Zij zullen straks misschien wel hoge straffen voor de verdachten zien, maar ze weten niet zeker of het ook echt de mensen zijn die de aanslag gepleegd hebben."
Hoe de hoofdverdachten vorig jaar in de rechtbank verschenen, met zichtbare verwondingen, zie je hier:
