Weer journalisten gedood in Gaza: 'Bewust, vanwege hun werk'
Israël heeft tijdens een luchtaanval zes journalisten gedood in Gaza-Stad. Een van hen was de bekende Al Jazeera-reporter Anas al-Sharif. De aanval op de pers komt aan het begin van een Israëlische invasie van Gaza-Stad. Volgens persorganisaties worden journalisten doelbewust tot zwijgen gebracht, met grote gevolgen voor de berichtgeving.
De 28-jarige Anas al-Sharif was voor miljoenen televisiekijkers in de Arabische wereld hét gezicht van de oorlog in Gaza. De verslaggever van Al Jazeera bleef de afgelopen 22 maanden, ondanks hevige gevechten en bombardementen, bericht doen vanuit het noorden van Gaza. Hij was bijna dagelijks live op televisie te zien en bracht beelden van verschrikkingen in Gaza.
De meeste journalisten waren al lang uit het noorden van Gaza gevlucht nadat Israël daar in oktober vorig jaar opnieuw een invasie begon. Maar hij weigerde te evacueren, ondanks herhaalde telefonische bedreigingen van het Israëlisch leger en het verlies van zijn 90-jarige vader bij een luchtaanval op hun woning in Jabalia.
Al-Sharif, vader van twee, werd internationaal erkend voor zijn werk. In december 2024 kreeg hij voor zijn verslaggeving uit Gaza de Mensenrechtenverdediger-Award van Amnesty International. Hij was ook deel van een Reuters-team dat de Pulitzerprijs heeft gewonnen.
Volgens Al Jazeera zou Israël het persoonlijk op Al-Sharif hebben gemunt. Hij zou wekenlang openlijk door Israël zijn bedreigd. Israël beschuldigde hem al maanden van het leiden van een Hamas-cel en betrokkenheid bij raketaanvallen op Israël. Dit zou gebaseerd zijn op interne gegevens als roosters, trainingslijsten en salarissen. Deze documenten zijn niet onafhankelijk geverifieerd.
'Hamas onmogelijk te ontwijken'
De situatie voor journalisten in Gaza is complex, legt Midden-Oostencorrespondent Pepijn Nagtzaam uit. "Het is onmogelijk om Hamas te ontwijken in Gaza. Ze zijn nu eenmaal aan de macht." Journalisten moeten, zoals overal, contact houden met de autoriteiten, vertelt hij. "Maar dat betekent nog steeds niet dat je daarmee direct in dienst staat van Hamas." Al Jazeera ontkende eerder al de bewering van Israël en zegt achter de verslaggever te staan.
Op 31 juli noemde de VN-rapporteur voor vrijheid van meningsuiting de beschuldigingen ongegrond en bedoeld om 'de laatste betrouwbare journalisten in Gaza het zwijgen op te leggen'. Het CPJ (Comité ter Bescherming van Journalisten) riep toen op hem te beschermen.
Al-Sharif werd gedood bij een Israëlische luchtaanval op een tent vol journalisten naast het Shifa-ziekenhuis in Gaza-Stad. Samen met hem kwamen nog vijf andere journalisten om, onder wie de rest van zijn Al Jazeera-crew in het noorden van Gaza. Minuten voor zijn dood had hij nog op X gemeld dat Gaza-Stad zwaar werd gebombardeerd.
Al Jazeera noemt Al-Sharif 'een van Gaza’s moedigste journalisten' en spreekt van 'een wanhopige poging om de laatste stemmen in Gaza het zwijgen op te leggen'.
Voor Thomas Bruning, algemeen secretaris van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), is het duidelijk: "Wij zien dit als een volgende botte en gerichte aanslag op onze journalistieke collega’s."
Volgens Bruning is Gaza 'de gevaarlijkste plek ter wereld om journalist te zijn'. Dat blijkt ook uit cijfers van het CPJ (Comité ter Bescherming van Journalisten). Sinds 7 oktober 2023 zijn meer dan 230 journalisten in Gaza omgekomen – het dodelijkste conflict ooit voor journalisten.
Nagtzaam noemt het 'de zoveelste op een inmiddels heel lange lijst aan journalisten en medewerkers die bewust zijn vermoord in Gaza'. Bruning ziet een trend in de aanvallen: "In het begin van het conflict leken journalisten nog 'collateral damage'. Inmiddels geeft Israël onverhuld toe journalisten te doden vanwege hun werk."
Met het doden van zes journalisten komt er nog minder informatie vanuit Gaza beschikbaar. Internationale media hebben al sinds het begin van de oorlog nauwelijks toegang tot het gebied en zijn sterk afhankelijk van lokale verslaggevers. "Deze collega’s doen het werk dat niemand anders kan doen: het in beeld brengen van de humanitaire ramp", zegt Bruning. "Hoe minder journalisten overblijven, hoe stiller het wordt over wat er echt gebeurt."
Minder verslag vanaf de grond
Nagtzaam is duidelijk over de gevolgen. "Het eerste directe effect is dat je minder verslag vanaf de grond ziet." De timing vindt hij ook opmerkelijk. Het Israëlische veiligheidskabinet besloot vorige week een groot offensief te gaan uitvoeren. Israël wil de hele Gazastrook bezetten en de bevolking naar het zuiden verdrijven. "Dat is niet toevallig", suggereert Nagtzaam.
"Met deze aanval is bijna de complete crew van Al Jazeera in het noorden van Gaza gedood", zegt hij. Het gebrek aan berichtgeving zal dus vooral effect hebben in het noorden, waar het Israëlische leger het meest actief zal zijn. Vlak voor zijn dood schreef Al-Sharif nog over een geconcentreerde 'vuurring' van luchtaanvallen op de oostelijke en zuidelijke delen van Gaza-stad.
De NVJ vindt dat Nederland en de EU harde maatregelen moeten nemen. “Vriendelijke adviezen helpen niet”, zegt Bruning. “De enige manier om dit te stoppen is door ook politiek in te grijpen.” Het ministerie van Buitenlandse Zaken gaf aan dat Nederland om opheldering gaat vragen. Ook heeft minister Veldkamp vandaag tijdens de speciaal ingelaste bijeenkomst van EU-ministers aandacht gevraagd voor het toenemende geweld tegen journalisten in deze oorlog.
Bekijk in deze video hoe het lichaam van Al-Sharif door een treurende menigte wordt gevoerd:
