In Engeland hangt overal de vlag: symbool van trots of extreemrechts?

Even vooropgesteld: de Engelse vlag is niet hetzelfde als de Britse Union Jack. Dat is de rood-wit-blauwe vlag van het hele Verenigd Koninkrijk, dus voor Engeland, Wales, Schotland en Noord-Ierland samen. Deze vier landen hebben ook allemaal hun eigen vlag. In het geval van Engeland een wit vlak met een rood kruis erop, ook wel het Saint George's cross genoemd.

"Elk land heeft een beschermheilige", zegt Leon Boelens van De Grote Podcastlas. "In het geval van Engeland was dat Sint-Joris, in het Engels 'Saint George', vandaar het Saint George's cross. Er zijn meer landen of steden die dat rode kruis hebben. Georgië heeft er zelfs vier op de vlag en ook op de vlag van Amersfoort prijkt er één."

En over die vlag is veel te doen. Ze schieten nu namelijk als paddenstoelen uit de grond. In sommige straten is geen lantaarnpaal zonder te vinden. Ook zijn er rode kruizen op rotondes geverfd, en op zebrapaden, zoals hieronder is te zien:

Hoewel sommige mensen de vlag ophangen omdat ze trots zijn op hun land, lijkt het voor velen ook een protest tegen immigratie te zijn. Daarover zo meer.

De Weoley Warriors

Het begon in Engelands een na grootste stad Birmingham. Daar zijn verschillende groeperingen actief die de vlaggen ophangen. De Weoley Warriors zijn zo'n groep. Zij hebben een Facebookpagina met 1600 leden en een crowdfundings-website waarop al ruim 20.000 euro is opgehaald. De Weoley Warrios zeggen dat geld te gebruiken om vlaggen, palen en tie rips mee te kopen.

Online omschrijven zij zichzelf als 'trotse Engelse mannen die als doel hebben om Birmingham en de rest van het land te laten zien dat ze trots zijn op hun geschiedenis, vrijheden en prestaties'. Het blijft niet bij Birmingham. In Londen werd gisteren een groep gemaskerde mannen gezien die Engelse vlaggen ophingen.

De vlaggen verschijnen in een tijd waarin Engeland onder hoogspanning staat als het gaat over migratie. Deze week werd bekend dat afgelopen jaar een recordaantal mensen asiel heeft aangevraagd in het Verenigd Koninkrijk. 40 procent van de asielzoekers komt aan via het Kanaal, meestal op een gammel bootje.

Ook presenteerde de rechts-populistische politicus Nigel Farage deze week snoeiharde asielplannen. Zo zouden landen die geen asielzoekers willen terugnemen, financieel moeten worden gestraft. En door het hele land zijn deze zomer protesten bij hotels waar asielzoekers worden opgevangen.

14-jarig meisje lastiggevallen

De protesten werden heviger toen een asielzoeker werd beticht van het aanranden van een 14-jarig meisje. Hij verbleef in een asielhotel net buiten Londen. De protesten gaan gepaard met veel Engelse vlaggen, die daardoor voor sommige groepen een symbool zijn geworden tegen immigratie en tegen de opvang van asielzoekers.

Mensen worden ook gestimuleerd om met een vlag de straat op te gaan of ze op te hangen. 'Operation Raise the Colours' doet dat bijvoorbeeld. De groep zou donaties hebben aangenomen van Britain First en banden hebben met de English Defense League, allebei extreemrechtse organisaties. En Elon Musk postte deze week een foto op X van enkel en alleen de Engelse vlag. 

"De Engelse vlag wordt vaak gebruikt door extreemrechts. Denk aan groepen als de English Defense League en de extreemrechtse Tommy Robinson, die voorheen aangesloten was bij de League", zegt correspondent Anne Saenen. "Zij staan bekend om hun nationalistische en anti-immigratiestandpunten."

Voetbalhooligans

"Daarbij waren in de jaren 70 en 80 Engelse voetbalhooligans vaak te zien met de vlag. Zij riepen regelmatig racistische of nationalistische leuzen. Op die manier is de controverse rondom de Engelse vlag ontstaan", zegt Saenen. Channel 4 ging in 2016 undercover bij Engelse voetbalhooligans:

"Dat extreemrechtse groepen en voetbalhooligans de vlag vaak gebruiken, valt juist in Engeland heel erg op. Want normaal hangen mensen nauwelijks de vlag op, eigenlijk alleen bij nationale of koninklijke gebeurtenissen of bij belangrijke sportwedstrijden. Zomaar ergens een vlag ophangen, is eigenlijk niet typisch Engels', zegt Saenen. 

'Excuus voor xenofobie'

Veel Engelsen vinden al die vlaggen dan ook helemaal niets. Een inwoner van Birmingham noemt het 'niet patriottisch, maar een excuus voor xenofobie'. Een ander heeft het idee dat de vlag gebruikt wordt om mensen tegen elkaar op te zetten.

Er zijn ook Engelsen die het een goede actie vinden. Zo zegt iemand 'dat het een manier is om een beetje trots te laten zien'. Met racisme of anti-immigratie-standpunten heeft het volgens haar niets te maken. Een vrouw in Londen zegt: 'Andere landen doen het ook, dus waarom wij niet?'

Persbureau Reuters vroeg Engelsen op straat wat ze ervan vinden. Een aantal reacties zijn hier te zien:

De vlag als symbool is niet per se uniek voor Engeland. "Kijk maar naar de Verenigde Staten, daar zie je de vlag overal", zegt Leon Boelens van de Grote Podcastlas. "Of neem de Nederlandse vlag als je 'm omdraait."

Vlaggen begonnen op slagveld

Dat een vlag wordt gebruikt is niet zo verwonderlijk. "De vlag is eeuwen geleden uitgevonden om op een slagveld te zien wie bij jou hoorde. Hoe houd je de mensen anders uit elkaar? De oudste vlag ter wereld is die van Denemarken en die is ook om die reden ontstaan."

"Nu zijn er natuurlijk veel minder gevechten, maar wel protesten. En een vlag doet precies hetzelfde", zegt Boelens. "Zwaai je met een Palestina-vlag, dan weten mensen meteen bij wie je hoort. Hang je de Nederlandse vlag ondersteboven, dan weten mensen ook waar je voor staat. De vlag symboliseert vaak een 'wij willen ons land terug-effect', een soort semi-romantische hang naar het verleden. Toen was het beter en dat laten wij zien door met de vlag te zwaaien."

De Engelse vlag is niet de enige controversiële vlag. "De Duitse vlag is dat ook heel erg door het verleden. De Duitsers hebben zich jarenlang ongemakkelijk gevoeld om de vlag uit te hangen. Ook vlaggen van landen in conflict kunnen dubieus worden gevonden." 

Geen Friese vlag bij Cambuur

"En ook op regionaal niveau kan er controverse zijn", zegt Boelens. "Als het de ene groep tegen de andere is, dan is de ander altijd boos bij het zien van de vlag van de ander. Een Friese vlag in het stadion van SC Cambuur in Leeuwarden valt bijvoorbeeld absoluut niet goed. En over voetbal gesproken, het gaat niet altijd om vlaggen. Met een Ajax-shirt door Utrecht lopen is meestal ook niet aan te raden."