2000 Palestijnen uitgeruild voor 20 gijzelaars: 'Meesten zaten zonder berechting vast'
Het is de dag van de grote gevangenenruil. Israël viert de terugkeer van 20 Israëliërs, tegelijkertijd worden 2000 Palestijnen overgedragen. Israël heeft gewaarschuwd dat het vieren van de vrijlating kon leiden tot arrestatie. Toch zijn Palestijnen massaal de straat opgegaan.
De vrijlating van de Israëliërs is op verschillende plekken in Israël met grote vreugde ontvangen. Duizenden mensen verzamelden zich op het zogenoemde Gijzelaarsplein in Tel Aviv, waar werd gezongen.
Ook blijdschap in de Palestijnse gebieden. Maar het vieren van de vrijlating van Palestijnen is risicovol, zegt RTL Nieuws-verslaggever Floor Brands vanuit Jeruzalem. "De Israëlische overheid heeft familieleden in de Palestijnse gebieden gebeld en gezegd: je zoon komt vrij, maar je mag dit niet vieren. Doe je dat toch, dan kun je gearresteerd worden."
Sterke militaire aanwezigheid
Ondanks deze waarschuwing zijn Palestijnen in zowel Ramallah (op de Westelijke Jordaanoever) als in Khan Younis (Gaza) de straat opgegaan. Dit is beeld vanuit Gaza van vandaag:
Toch is het volgens Brands oppassen. "Ik zag ook beelden van een sterke Israëlische militaire aanwezigheid op de Westbank. Palestijnen die zich niet naar behoren gedragen, worden direct opgepakt."
In de ogen van Israël zijn de mensen die worden vrijgelaten terroristen, maar een deel zit al jaren vast zonder proces, wat Israël administratieve detentie noemt. Dat betekent dat mensen, zonder aanklacht, worden vastgezet als ze als een gevaar voor de staatsveiligheid worden gezien. Het is een wet die buiten Israël op veel kritiek stuit.
4000 Gazanen opgepakt
"Het gaat van mensen die van aanslagen worden verdacht tot mensen die nauwelijks weten waarvoor ze vastzaten", zegt Brands.
Tot gisteren zaten 11.100 Palestijnen vast in Israëlische gevangenissen, van wie 4000 tussen 7 oktober 2023 en nu zijn opgepakt in Gaza. Bekend is dat een grote meerderheid van de Palestijnen in Israëlische gevangenissen vastzitten op basis van administratieve detentie.
De Palestijnen zijn gearresteerd op de Gazastrook, maar ook op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. Een deel is vrijgelaten uit de gevangenis Ofer, bekend om strenge behandelingen en verhalen over martelingen.
Traangas en rubberkogels
Honderden mensen waren daar vanochtend bijeengekomen om de vrijlating af te wachten. Het Israëlische leger gebruikte traangas en rubberkogels tegen Palestijnen en verspreidde pamfletten waarin werd gewaarschuwd dat steun aan de vrijgelaten Palestijnen kon leiden tot arrestatie.
Tot vanochtend werd nog onderhandeld over de lijst van Palestijnen die Hamas vrij wilden krijgen, zegt Brands. "Hamas probeerde prominenten op de lijst te zetten, zoals Marwan Barghouti. Dat is niet gelukt."
Barghouti (66) wordt door experts gezien als een sterke kandidaat voor een eventuele Palestijnse presidentsverkiezing. Sommigen denken dat hij de breuk tussen Abbas’ Fatah-beweging en Hamas zou kunnen overbruggen en vergelijken hem daarom met Nelson Mandela. "Daarom wil Israël hem niet vrijlaten", zegt Brands. “Ze willen geen Palestijnse staat.”
Verbannen
Niet alle Palestijnen keren terug naar hun thuisland. Meer dan honderd worden verbannen, wat betekent dat familieleden hen waarschijnlijk nooit meer zullen zien, behalve in het zeldzame geval dat Israël toestaat hen in het buitenland te ontmoeten.
Verwoestend conflict
De vrijlating maakt deel uit van een staakt-het-vurenovereenkomst die is doorgedrukt door de Amerikaanse president Donald Trump, die vandaag in Tel Aviv landde om het Israëlische parlement toe te spreken. De gevangenenruil is een belangrijke stap richting het beëindigen van twee jaar verwoestend conflict in Gaza.
De oorlog begon toen militanten van Hamas op 7 oktober 2023 een verrassingsaanval uitvoerden op Zuid-Israël. Daarbij kwamen ongeveer 1.200 mensen om het leven, voornamelijk burgers, en werden 251 mensen gegijzeld.
67.000 Palestijnen omgekomen
In de daaropvolgende Israëlische aanval zijn volgens het Gazaanse ministerie van Volksgezondheid meer dan 67.000 Palestijnen omgekomen. Het dodental zal naar verwachting nog verder oplopen als lichamen worden geborgen uit het puin dat eerder door gevechten onbereikbaar was.
De oorlog heeft grote delen van Gaza verwoest, ongeveer 90 procent van de circa 2 miljoen inwoners is op de vlucht geslagen.
