Eerste stappen gezet in Gaza-vredesdeal: 'Moment van spanning en onduidelijkheid'

"Dit is een moment van afwachten, en een moment van spanning", zegt Midden-Oostencorrespondent Pepijn Nagtzaam vanuit Israël. Het staakt-het-vuren is nog broos en er is nog veel onduidelijkheid over bevrijding van de Israëlische gijzelaars en Palestijnse gevangenen.

"Het staakt-het-vuren houdt vooralsnog stand. Er zijn geen grote aanvallen uitgevoerd, en het Israëlische leger lijkt zich terug te trekken. Ondertussen zien we dat Palestijnen teruggaan naar gebieden waar ze eerder werden verdreven."

Kijk wat correspondent Pepijn Nagtzaam vertelt over de situatie in Gaza op dit moment:

Als onderdeel van de huidige deal belooft Hamas om alle alle twintig nog levende Israëlische gijzelaars vrij te laten, en belooft Israël om bijna tweeduizend Palestijnse gevangenen vrij te laten. Dit moet allemaal uiterlijk op maandag gebeuren.

"We hebben geen idee of de gijzelaars allemaal bij elkaar zijn in één groep en of ze allemaal tegelijk en op dezelfde plek worden vrijgelaten", legt Nagtzaam uit. De vrijlating zal 'zonder enige openbare ceremonie of media-aandacht' plaatsvinden, hebben Israël en Hamas afgesproken. 

Er wordt ook gewerkt aan de terugkeer van de lichamen van zeker 26 gijzelaars die zijn omgekomen in Gaza, maar dat zal mogelijk langer duren. Van twee gijzelaars is onbekend of ze nog leven.

Naar verwachting brengt de Amerikaanse president Donald Trump op maandag een bezoek aan Israël, voor het eerst sinds hij dit jaar begon aan zijn tweede ambtstermijn. Volgens lokale media zal Trump het parlement van Israël toespreken en wil hij ook vrijgelaten gijzelaars gaan ontmoeten.

Volgens Trump is er 'grotendeels overeenstemming' over de volgende stappen van het vredesproces. Er zijn volgens hem nog 'wat details' die uitgewerkt moeten worden. Volgens de nieuwssite Axios wil de Amerikaanse president volgende week ook naar Egypte, om daar met leiders uit Europa, het Midden-Oosten en Azië te praten over de toekomst van Gaza.

Lees ook ons liveblog:

"Je ziet opluchting bij buitenlandse politici: dat er eindelijk een einde is aan de bombardementen, dat er eindelijk zicht is op hulp voor Gaza en de terugkeer van de laatste gijzelaars", zegt Nagtzaam. "Maar eigenlijk begint dan pas het echte werk. Gaza ligt in puin en er moet nog worden onderhandeld over de volgende stappen."

"In Trumps plan wordt bijvoorbeeld gesproken over een internationale stabilisatiemacht, maar we weten niet hoe die eruit gaat zien. Dat kunnen nog heel lange onderhandelingen worden. Het lijkt er echt wel op dat we naar een nieuw hoofdstuk gaan, maar hoe dat hoofdstuk eruit gaat zien en hoe stabiel het wordt, dat weet niemand."

Een groep van zo'n tweehonderd militairen uit verschillende landen moet de komende tijd helpen om het staakt-het-vuren in stand te houden. De groep wordt aangestuurd door de Verenigde Staten, maar Amerika benadrukt dat er geen Amerikaanse soldaten aanwezig zijn.

Humanitaire hulp

Er komt ook weer humanitaire hulp naar de Gazastrook, naar verwachting zo'n zeshonderd vrachtwagens per dag. De Verenigde Naties zeggen dat ze nu genoeg hulpmiddelen hebben om zesduizend vrachtwagens te vullen. Volgens de organisatie hebben ongeveer een half miljoen mensen speciale hulp nodig wegens de gevolgen van de hongersnood in Gaza.

Naar verwachting begint de levering van deze grootschalige hulp op zondag.

"De meest elementaire benodigdheden zijn nog steeds dringend nodig in Gaza: medische apparatuur, medicijnen, voedsel, water, brandstof en adequate huisvesting voor twee miljoen mensen die de naderende winter zonder dak boven hun hoofd tegemoet gaan", zegt Jacob Granger van Artsen Zonder Grenzen tegen persbureau AFP.

Lichtpuntje voor Palestijnen

"Voor Palestijnen is dit het eerste lichtpuntje in lange tijd", zegt correspondent Nagtzaam, "maar men is ook nog zenuwachtig. Het vorige staakt-het-vuren is op niets uitgelopen."

"Begin dit jaar hebben we ook al een staakt-het-vuren gezien. Toen ging het de eerste weken best goed. Maar toen de onderhandelingen moesten beginnen over langdurige vrede, besloot Israël het bestand op te heffen en weer te bombarderen. Bij deze deal lijkt Amerika veel meer druk te leggen op Israël, en lijken Turkije, Qatar en Egypte veel meer druk uit te oefenen op Hamas. Daarom lijkt deze deal beter van de grond te komen."

De Amerikaanse krant The Washington Post schrijft op basis van bronnen in het Witte Huis: "Hoewel Trump de Israëlische premier Benjamin Netanyahu niet expliciet dreigde met het stopzetten van wapenleveranties als hij de oorlog niet zou staken, was de relatie tussen een steeds meer geïsoleerd Israël en zijn grootste militaire bondgenoot voor beide leiders duidelijk."

Maar, zegt Pepijn Nagtzaam: "De echt hete hangijzers, zoals de ontwapening van Hamas en het zelfbestuur van Gaza, worden nog vooruitgeschoven."

Stemming in Israël

Wat ook meespeelt is de stemming binnen de Israëlische maatschappij. Daar is blijdschap om de spoedige terugkeer van de laatste gijzelaars, maar er is ook verdeeldheid over Gaza. "Een heel groot deel van Israël is oorlogsmoe en wil niet dat er nog militairen naar Gaza worden gestuurd", zegt Nagtzaam. "En vanaf dag één zijn er grote demonstraties geweest voor het terughalen van de gijzelaars. Dus wanneer zij terugkomen, zal dat zeker voor opluchting zorgen bij een deel van de bevolking."

"Maar er is ook een significant deel van de bevolking dat het volstrekt verwerpelijk vindt dat er wordt onderhandeld met Hamas. Deze mensen pleiten juist voor het bezetten en koloniseren van Gaza. Dus er is veel verdeeldheid."

In de afgelopen twee jaar zijn er meer dan 67.000 Palestijnen om het leven gekomen. Op 7 oktober 2023, de dag dat Hamas Israël aanviel, werden in Israël zo'n 1200 mensen gedood en nam Hamas 251 gijzelaars mee naar Gaza.