Geen enkele animo voor zwaarbevochten steunmiljarden uit ESM
Het Europese noodfonds ESM heeft 240 miljard zwaarbevochten euro's klaarstaan om landen in nood bij te kunnen staan. Dat was de uitkomst van - zelfs voor Europese begrippen - zeer vijandige onderhandelingen in het voorjaar, waarbij minister Hoekstra een cruciale rol speelde. Maar nu, bijna een halfjaar verder, heeft nog geen enkel land daadwerkelijk animo voor het geld getoond.
Minister Hoekstra van Financiën reageert verbaasd. "Veel lidstaten hebben er op aangedrongen om zo'n faciliteit geregeld te krijgen. Men heeft kennelijk gedacht dat er makkelijkere manieren waren om geld op te halen."
In het voorjaar vochten de Europese ministers van Financiën elkaar wekenlang, soms tot diep in de nacht, bijna letterlijk de tent uit. De inzet: sommige landen wilden, zonder aanvullende voorwaarden, het Europese noodfonds ESM kunnen gebruiken om de coronacrisis te lijf te gaan.
Hoekstra maakte zich in die tijd zeer impopulair bij vooral Zuid-Europese landen omdat hij eiste dat steun uit het ESM alleen mogelijk zou zijn als landen bereid waren om economische hervormingen door te voeren.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Dat schoot bijvoorbeeld Spanje, Portugal en Italië volledig in het verkeerde keelgat en deed terugdenken aan de harde bezuinigingen die werden afgedwongen bij landen die tijdens de vorige crisis aan de rand van de afgrond stonden.
De Portugese premier Costa noemde het gedrag van Hoekstra op een bepaald moment zelfs 'weerzinwekkend, kinderlijk en gevoelloos'. Ook tussen Italië en Nederland knetterde het tijdens de nachtelijke overleggen.
Compromis
Na lang touwtrekken kwam er dan toch een compromis. In totaal zouden de EU-landen voor maximaal 240 miljard euro kunnen lenen van het ESM. Als dat geld gebruikt zou worden om directe en indirecte zorgkosten en viruspreventie mee te bekostigen, gelden er geen aanvullende voorwaarden. Lees: dan hoeft er niet hervormd te worden.
Die formulering was zo breed gekozen, om het mogelijk te maken dat ieder land in aanmerking zou komen om tot maximaal 2 procent van het bbp te lenen van het ESM.
Voor niets
Maar voorlopig lijkt het erop dat de ruzies voor niets zijn geweest. Bij het ESM zijn tot op de dag van vandaag geen aanvragen voor leningen binnengekomen van EU-landen, bevestigt een woordvoerder van het noodfonds.
"Ik denk dat ook meespeelt dat sommige landen het moeilijk vinden om de gang naar het ESM te maken", zegt Hoekstra. Daarbij speelt volgens hem mee dat landen die steun nodig hadden tijdens de vorige crisis de gang naar het noodfonds als een vernedering hebben ervaren. Toen werden er zeer vergaande en pijnlijke bezuinigingen afgedwongen in ruil voor noodhulp.
Een van de zwaarstgetroffen landen door corona, Italië, zei meteen al geen gebruik te maken van deze steun.
Landen kunnen zich ook uit voorzorg alvast aanmelden, zonder daadwerkelijk direct een lening aan te vragen, maar ook dat is nog niet gebeurd. Een woordvoerder wijst erop dat landen nog tot 2022 de tijd hebben om steun aan te vragen, maar van acute nood waardoor de regeling met stoom en kokend water moest worden opgetuigd, lijkt in ieder geval geen sprake.