Dit willen de partijen met mobiliteit: van hogere vliegtaks tot 140 km per uur

RTL Z analyseerde het thema mobiliteit uit de verkiezingsprogramma's van de zes partijen die 28 februari meedoen aan het eerste lijsttrekkersdebat, zondagavond op RTL 4. We checkten de plannen voor de belangrijkste onderwerpen voor de komende jaren: openbaar vervoer, luchtvaart en verkeer. 

Wat direct opvalt bij het lezen van de verkiezingsprogramma's is dat niet iedere partij er evenveel werk van heeft gemaakt. De PVV besteedt er welgeteld acht zinnen aan, D66 maar liefst acht kantjes. 

Openbaar vervoer

Naar de inhoud dan. Alle partijen onderstrepen het belang van openbaar vervoer, maar leggen hele verschillende accenten. De partij van Geert Wilders wil vooral dat het ov betaalbaar blijft, D66 pleit onder meer voor het aanleggen van maar liefst drie nieuwe hogesnelheidslijnen en een treinverbinding tussen Utrecht en Breda. 

Hoog op de verlanglijst bij GroenLinks, SP en CDA staat de Lelylijn: een nieuwe, snellere spoorverbinding tussen Amsterdam en Groningen. De oplossing voor het drukke OV in de Randstad is een uitbreiding van het lightrailnetwerk, zo valt onder meer bij Mark Ruttes VVD te lezen. 

Over de vraag wie het allemaal moet regelen, zijn de partijen het ook oneens. Het zal geen verrassing zijn dat de VVD voorstander is van meer openbare aanbestedingen op het spoor. Dat betekent dat private bedrijven een grotere rol krijgen. Aan de andere kant van het spectrum is er de SP, die juist pleit om NS en ProRail weer samen te voegen tot één staatsbedrijf. 

Het CDA en D66 zitten hier tussenin, met hun pleidooi voor bereikbaarheid van dunbevolkte gebieden en goede aansluiting van bijvoorbeeld trein of bus. Die wensen kunnen doorgaans alleen in vervulling gaan als de overheid meebetaalt. 

Dat is voor de SP totaal geen bezwaar. Zij zien vervoer sowieso als iets dat het beste door de staat geregeld kan worden, de partij van lijsttrekker Lilian Marijnissen wil ook KLM nationaliseren. 

Luchtvaart

De luchtvaart zelf is ook een potentiële splijtzwam tijdens de formatie. GroenLinks is tegen groei, wat de partij van Jesse Klaver betreft hoeft er nooit meer zo veel gevlogen te worden als voor de coronacrisis. Lelystad Airport gaat niet open, als het aan de partij ligt. Dat geldt ook voor de SP. 

Sigrid Kaags D66 vindt dat het vliegveld alleen open mag als dit niet meer vervuiling oplevert, het CDA van Wopke Hoekstra is 'voorlopig' tegen verdere groei van de luchtvaart en daarom ook geen uitgesproken voorstander van opening van Lelystad Airport. Dat is alleen de VVD, voor de PVV is het geen thema. 

Vliegtaks

Dat geldt niet voor de vliegtaks, daar wil de PVV als enige van de zes vanaf. De VVD wil hem in stand houden tot vliegtuigmaatschappijen accijns moeten gaan betalen voor de brandstof die ze gebruiken. 

De huidige belasting van nog geen 8 euro per vlucht gaat voor D66, SP en GroenLinks niet ver genoeg. D66 wil dat de belasting ook voor overstappende reizigers gaat gelden, de andere twee willen dat mensen die veel vliegen, meer gaan betalen. Het CDA wil dit alleen als het in Europees verband geregeld wordt. 

Vliegen is voorlopig sowieso lastig, maar de auto pakken kan natuurlijk nog steeds. En dat moet zo blijven, als het aan VVD, CDA en PVV ligt. De drie partijen vinden elkaar als het gaat om meer asfalt, om de 'grootste knelpunten aan te pakken'. 

Stikstofcrisis

Dat dit voor meer stikstofuitstoot zal zorgen, is daarbij van ondergeschikt belang. De PVV wil alle 'belemmerende' regels over bijvoorbeeld stikstof 'direct van tafel'.

De VVD wil stikstof die vrijkomt bij onderhoud niet laten meetellen, omdat de veiligheid anders in het geding zou kunnen komen en het CDA vindt stikstof alleen relevant in relatie tot de landbouw. 

Aan de linkerzijde van het politieke spectrum is dat vanzelfsprekend anders. D66 wil meer natuur aanleggen om te compenseren voor stikstofuitstoot, GroenLinks wil dat de uitstoot in 2030 gehalveerd is. De SP wil een apart programma optuigen waardoor aan de ene kant de uitstoot wordt verminderd, zodat aan de andere kant het bouwen van woningen juist kan doorgaan. 

Spitsheffing

Al dat bouwen, asfalteren en natuur aanleggen moet natuurlijk wel betaald worden. En wie draait daar voor op, is dan altijd weer de vraag. Diegene die op het drukste moment van de dag op het drukste stuk weg rijdt, is een veelgehoorde oplossing. Zowel D66 als GroenLinks zijn voorstander van zo'n spitsheffing. Zij vinden de VVD en de PVV op hun pad, deze partijen zijn mordicus tegen.

De VVD wil overigens wel een kilometerheffing, maar dan juist voor elektrische rijders. Die betalen immers geen motorrijtuigenbelasting en daardoor betalen ze niet mee aan het onderhoud van wegen. Met een kilometerheffing willen de liberalen dat oplossen, waarbij de partij het CDA als medestander heeft. 

D66 wil elektrisch rijden juist nog meer stimuleren, met aankoopsubsidies voor elektrische auto's bijvoorbeeld. GroenLinks gaat het verst in de campagne om over te stappen op elektrisch rijden: het wil binnen tien jaar een verbod op de verkoop van auto's die rijden op fossiele brandstof. 

Vroem, vroem

Hoe je auto ook wordt aangedreven, voor sommigen is snelheid het belangrijkste. De PVV gaat daarin het verst, die partij belooft haar kiezers 140 kilometer per uur als maximumsnelheid.

'Vroempartij' VVD, die toch al enkele gevoelige nederlagen in dit dossier heeft geleden, blijft vasthouden aan 130 kilometer per uur. Als de stikstofuitsoot is verlaagd, willen de liberalen dat er de hele dag weer 130 gereden mag worden op de snelwegen waar dit kan. 

Bij D66 is men voor een lagere maximumsnelheid, van 100 km per uur. GroenLinks wil een maximumsnelheid van 30 in de bebouwde kom, omwille van de verkeersveiligheid. 

Haalbaarbeid

Hoe haalbaar de plannen zijn qua financiën en milieuregels, is de grote vraag. Een deel van de antwoorden komt op maandag, als het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) met hun doorrekeningen van de plannen komen.