Nederland brievenbusparadijs: aanwas firma's moet verder aan banden

Dat zegt een onderzoekscommissie onder leiding van ambtenaar Bernard ter Haar in een rapport. Volgens de commissie zijn er wel maatregelen genomen, maar heeft dat nog niet genoeg gezorgd voor verbetering. Ook op internationaal niveau moet meer gebeuren.

Nederland telde in 2019 12.400 brievenbusfirma's, ook wel doorstroomvennootschappen genoemd. Gezamenlijk hadden zij zo'n 4.500 miljard euro op de balans. Jaarlijks stroomt er voor gemiddeld zo'n 170 miljard euro aan rente- royalty- en dividendbetalingen door deze firma's richting belastingparadijzen.

Weinig voor economie

Vergeleken met hun omvang dragen de firma's echter maar beperkt bij aan de Nederlandse economie. Zo zorgen ze maar voor drie- tot vierduizend banen. In 2019 betaalden ze een geschatte 650 miljoen euro aan vennootschapsbelasting, 0,2 procent van de totale belastinginkomsten.

Brievenbusfirma's worden door bedrijven opgezet om te profiteren van de (fiscale) regels in een land. Zo hoeft er bijvoorbeeld minder belasting te worden betaald of kunnen (delen van) bedrijven ingewikkelde regels passeren. Meestal is er geen feitelijke economische activiteit in het land van de brievenbusfirma.

Op deze manier worden buitenlandse winsten via Nederland naar Bermuda geleid, om uiteindelijk laagbelast bij een Amerikaanse firma terecht te komen. En een groot deel van de buitenlandse investeringen wordt doorgesluisd zonder dat de Nederlandse economie daar echt van profiteert.

Crimineel geld

Nederlandse brievenbusfirma's worden volgens de commissie ook ingezet in "lange ketens van lege entiteiten om crimineel geld te verhullen en uiteindelijk wit te wassen."

Nederland is van oudsher een aantrekkelijk vestigingsland voor brievenbusfirma's, mede dankzij fiscale regels en de vele belastingverdragen die zijn gesloten met andere landen. Deze voorkomen bijvoorbeeld dat een bedrijf in meerdere landen belasting moet afdragen over dezelfde economische activiteit.

Belastingparadijs

"De overheid heeft het ontstaan van deze doorstroompraktijk lange tijd welbewust geen strobreed in de weg gelegd", zegt de commissie. En dat moet anders, vindt ook de Europese Commissie. Nederland scoort veel punten als het gaat om het faciliteren van belastingontwijking en daarmee lopen andere landen veel inkomsten mis.

Recentelijk heeft het kabinet wel actie ondernomen om ervoor te zorgen dat Nederland minder aantrekkelijk wordt voor de brievenbusbedrijven. Zo is er een bronbelasting op rente en royalties gekomen die verder moet worden uitgebreid. Ook kunnen bedrijven worden uitgezonderd van bepaalde voordelen van belastingverdragen.

Actie genomen

Het effect van deze regels is nog niet goed zichtbaar, zegt de commissie. Er is een voorzichtig dalende trend zichtbaar, maar er kan meer worden gedaan. Kort gezegd moet het prijskaartje dat aan het opzetten van een brievenbusfirma zit verder omhoog.

Internationale regels zijn daarbij essentieel om te voorkomen dat het probleem zich naar andere landen verplaatst, vindt Ter Haar. De Europese Commissie kijkt bijvoorbeeld naar een minimumbelasting op de winst van grote multinationals. Nederland moet zich internationaal hard maken voor geharmoniseerde regels.