Facebooks controversiële cryptomunt is dood, maar de stablecoin is springlevend
Deze week gebeurde wat velen al zagen aankomen: de ambitieuze poging van Facebook-moederbedrijf Meta om met de 'diem' een eigen cryptomunt' te starten, stierf een stille dood. Toch is daarmee de wens voor een digitale wereldmunt bepaald niet ter ziele. Stabiliteit is nog wel een punt van zorg.
De Diem Group, de organisatie die was opgericht om Meta's digitale munt diem (eerder: libra) een doorstart te bezorgen, heeft al zijn intellectuele eigendom en technologische bezittingen van de hand gedaan. De deal, deels betaald in nieuwe aandelen, wordt gewaardeerd op omgerekend bijna 160 miljoen euro.
Daarmee lijkt Facebooks plan, dat de gemoederen al bezig houdt sinds juni 2019, officieel ten einde. Vrijwel direct na de aankondiging brak het zweet uit bij centrale bankiers en toezichthouders. Een techgigant met de financiële slagkracht van Facebook, die met een eigen ongereguleerde valuta komt, dat zou zo maar eens heel snel een succes kunnen worden.
Direct veel weerstand
Al snel hebben invloedrijke clubs zoals het IMF, de Raad voor Financiële Stabiliteit (FSB) en vertegenwoordigers van centrale banken er alles aan gedaan om het project te doen mislukken. Zij zien zo'n gedecentraliseerde cryptomunt, gestuurd door een groepje multinationals, als een bedreiging voor het mondiale financiële systeem. Ook waren er direct zorgen over witwassen, belastingontduiking en, zeker gezien Facebooks reputatie, over privacyschending.
Het dwong Facebook en zijn partners telkens tot het doen van aanpassingen. De libra, gekoppeld aan een mandje buitenlandse valuta, werd omgedoopt tot de diem, met de belofte dat deze zou worden gekoppeld aan de Amerikaanse dollar. Oftewel een zogenoemde 'stablecoin': een cryptomunt die stabiel, veilig verhandelbaar en volledig gedekt is door een bestaande wereldmunt, zoals de dollar of euro.
IJdele hoop
"De hele rebranding was een handreiking naar centrale bankiers en toezichthouders", zegt Teunis Brosens, econoom en crypto-analist van ING. "De conclusie leek: we gaan de hele strenge eisen die gesteld worden volgen, en dan mag het."
Met het bereik van Facebooks sociale netwerk (1,9 miljard gebruikers) en de enorme technologische kennis van het bedrijf, leek niets een succesvolle internationale uitrol in de weg te staan. Maar ook dat bleek ijdele hoop: de weerstand bleef onverminderd bestaan.
"Door alle kritiek van financieel toezichthouders, maar toch vóóral omdat het Meta is", vermoedt Brosens. "De ontwikkelingen rond bitcoin werden beschouwd als interessant, maar nooit als een serieuze bedreiging van de euro of dollar. Bij de digitale munt van Facebook waren centrale banken bang dat zij hun monopolie om geld te laten circuleren, en zo de economie te sturen, zouden verliezen."
Stellige overtuiging
Dat kwam niet in de laatste plaats vanwege de stellige overtuiging en haast waarmee Facebook het plan in 2019 ontvouwde. Al in 2020 zou er met de libra betaald kunnen worden. Dat moest gebeuren via een digitale portemonnee (calibra) op je mobiele telefoon, waarmee je eenvoudig en snel een kop koffie of treinkaartje afrekent.
Met de verkoop van het intellectuele eigendom is die droom uiteengespat. Maar dat geldt niet voor het concept achter de libra en diem: die van een digitale munt waarmee overal ter wereld betaald zou kunnen worden.
De koper is Silvergate Capital Corporation, een Amerikaanse fintechbedrijf dat nog wel heil ziet in de digitale valuta-industrie. Silvergate-topman Alan Lane zei bij de deal dat de behoefte aan 'een door de Amerikaanse dollar ondersteunde stablecoin die gereguleerd en zeer schaalbaar is en waarmee zonder belemmeringen geld kan worden verplaatst' nog bestaat bij klanten.
Niet zo stabiel
Maar een blik op bestaande, populaire stablecoins leert dat op die stabiliteit nog genoeg is aan te merken. De meest bekende stablecoin, tether, is meermaals aangeklaagd omdat het niet alleen dollars, maar ook bitcoin gebruikt als onderpand. Bij een de nummer twee, USDC, bleek het te gaan om onder andere obligaties. Beide bedrijven logen daarover.
Het gevaar is dat veel mensen gaan geloven in onstabiele stablecoins, zegt Theo Kocken, hoogleraar risicomanagement aan de VU. Als het onderpand van stablecoins niet in veilige dollars of euros zit, maar in riskantere beleggingen, dan kan de stabiliteit worden geraakt als die beleggingen, zoals obligaties, in waarde dalen.
Kocken: "Ik vind dat stablecoins in algemene zin misleidend zijn. Er worden verhalen bedacht dat er een stabiel onderpand is, maar dat blijkt helemaal niks te zijn. Zo krijgt het een vleugje van veiligheid om zich hen. Jongeren trappen daarin."
De hoogleraar wordt geregeld om deze uitgesproken mening aangevallen. "Bijvoorbeeld door de vrienden van mijn kinderen, die zeggen: je bent oud en gaat niet mee met je tijd, stablecoins hebben een onderpand. Kijk, deze ontwikkelingen zijn zeker interessant, maar al die huidige currency's kunnen instorten, er zitten geen inkomensstromen achter."
Digitale euro?
Of het ooit tot een stabiele stablecoin is dus nog de vraag. Duidelijk is dat centrale banken wereldwijd zijn wakker geschud. De Europese Centrale Bank (ECB) startte in juli vorig jaar een 'onderzoeksfase' die moet leiden tot een digitale munt, die in de volksmond al is omgedoopt tot digitale euro. Met als belangrijke voorwaarde dat de bestaande briefjes en muntjes in onze portemonnee, net als het toezicht daarop, nooit verdwijnt.