Onrust over PFAS in grond Schiphol-terrein: 'Weet nu hoe gevaarlijk het is'
Op het terrein van luchthaven Schiphol wordt al jarenlang honderdduizenden tonnen aan vervuilde PFAS-grond opgeslagen. Schiphol wil de vergunning voor deze opslag laten verlengen, maar ruim 600 bewoners tekenen hier bezwaar tegen aan bij de gemeente Haarlemmermeer, zo bevestigt de gemeente zelf. "Het is nu pas tot me doorgedrongen hoe gevaarlijk PFAS is."
Eén van die omwonenden is Flip Bruhl. Hij is voormalig huisarts en woont in Badhoevedorp, waar in de buurt vervuilde grond is opgeslagen. "Op die bulten grond liggen plastic zeiltjes, met daarop grond om het zeil vast te houden." Het geheel doet 'amateuristisch aan', vindt hij.
'Kan ik nog wel van de moestuin eten?'
De opslag is hier nog geen kilometer vandaan, zegt buurtbewoonster Madeleine Lodewijks. "We hebben ook een moestuintje, kan ik daar eigenlijk nog wel van eten?"
Bruhl en Lodewijks maken zich net als honderden andere omwonenden zorgen. Afgelopen dinsdag gingen ze daarom naar een hoorzitting van de gemeente Haarlemmermeer over de verlenging van de vergunning voor de grondopslag. Zij zijn dus tegen.
Zorgen om PFAS
En ze staan niet alleen in hun zorgen om PFAS. Dit weekend maakte advocatenkantoor Knoops bekend een massaclaim tegen de staat voor te bereiden vanwege de uitstoot en verspreiding van PFAS-gifstoffen (zie kader). Knoops doet dat namens tien organisaties, waaronder militaire vakbond VBM, de Vakvereniging Brandweervrijwilligers, het brandweerkorps Amsterdam-Amstelland en actiegroep SchipholWatch.
Het Openbaar Ministerie startte in oktober een strafrechtelijk onderzoek tegen chemiebedrijf Chemours, omdat het bedrijf in Dordrecht jarenlang willens en wetens gevaarlijke PFAS-stoffen in de omgeving zou hebben gebracht. In juli waarschuwde het RIVM nog dat Nederlanders te veel PFAS binnenkrijgen via voedsel.
PFAS kan zich opstapelen in ons lichaam
PFAS zijn chemische stoffen die gebruikt worden in bijvoorbeeld pannen, regenkleding en blusschuim. Via water, lucht en voedsel (groenten) kan het zich opstapelen in ons lichaam. Dat is gevaarlijk, want het vergroot de kans op kanker.
Precies daar zit de zorg van omwonenden. Zorgen die sterker zijn geworden door recente berichten over PFAS. Vorige week nog waarschuwde het Voedingscentrum om geen eieren van hobbykippen te eten vanwege PFAS.
Waar komt al die PFAS op Schiphol vandaan?
PFAS zit ook in blusschuim. Op luchthavens zijn veel brandoefeningen en daarom zit de grond rondom vliegvelden vaak vol met PFAS. Op Schiphol kwam er bovendien een enorme hoeveelheid PFAS in de grond terecht toen er in 2008 een sprinklerinstallatie per ongeluk aan ging.
Uiteindelijk moest 100 miljoen liter vervuild water tijdelijk worden opgeslagen in vijf bassins bij Schiphol-Oost. Die bleken lek te zijn, waardoor de bodem en het grondwater alsnog ernstig zijn vervuild. Met die afgegraven grond zit Schiphol nu in zijn maag.
Wegspoelen via grondwater
PFAS-grond opslaan en goed afdekken, zoals op Schiphol gebeurt, kan prima, zegt Chiel Jonker, milieuchemicus verbonden aan de Universiteit Utrecht.
Maar: "Als de ondergrond doorlatend is of de berg is niet goed afgedekt en het regent, kunnen de schadelijke PFAS-stoffen wegspoelen en in het grond- of oppervlaktewater komen. Via bewatering van gewassen, zwemmen of visconsumptie kunnen de PFAS uiteindelijk weer in ons lichaam komen."
Op dit moment is de vervuilde grond op Schiphol goed afgedekt. Maar dat is niet altijd het geval geweest. Zo was in 2018 het plastic zeil over de vervuilde grond op verschillende plekken kapot gescheurd, blijkt uit een document van de omgevingsdienst.
'We zorgen dat het veilig is'
Dit beaamt ook Mario Bakker, directeur Toezicht & Handhaving bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. "Er zijn gescheurde folies geweest, maar dat is altijd opgelost."
"Wij houden nu al tien jaar toezicht en we hebben daar geen grote tekortkomingen gezien", zegt Bakker. Hij snapt wel dat de mensen heel veel vragen en zorgen hebben. "Maar wij als organisatie doen er alles aan om ervoor te zorgen dat het veilig gebeurt op Schiphol."
Grondreinigingsinstallatie
Schiphol werkt ondertussen aan een eigen grondreinigingsinstallatie om de vervuilde grond te reinigen. De PFAS zou dan voor tachtig procent uit de grond worden gefilterd. Volgens Schiphol is de reinigingsinstallatie 'grootschalig getest' door PFAS-grond van Schiphol op een gelijkwaardige installatie te filteren. Volgens Schiphol met goede resultaten.
Milieuchemicus Jonker is echter niet overtuigd van de reinigingsinstallatie. Hij stelt veel vragen bij de werking en vindt dat Schiphol meer openheid moet geven en data moet delen voordat vergunningen 'er doorheen geduwd worden'.