Oekraïners in Nederland kunnen studie niet betalen: '10.000 euro niet bij elkaar te sparen'
Bijna alle Oekraïense kinderen die naar Nederland zijn gevlucht vanwege de Russische invasie, zitten hier op school. Maar zodra zij willen studeren, staan ze voor een uitdaging: het is voor deze jongeren onbetaalbaar om te starten aan een Nederlandse hogeschool of universiteit.
Er zijn ongeveer 100.000 Oekraïense vluchtelingen in Nederland. Van de Oekraïense kinderen in Nederland onder de 17 jaar volgt 92 procent onderwijs. Ruim 5000 vluchtelingen zijn 17 tot 23 jaar oud. Van deze groep volgt nog maar één op de vijf onderwijs, blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Volgens het CBS kan de sterke afname in onderwijsdeelname te maken hebben met de tijdelijke aard van het verblijf van de Oekraïense jongeren in Nederland. De Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF ziet een andere belangrijke reden. Uit gesprekken die zij hebben met vluchtelingen uit Oekraïne blijkt dat geld het belangrijkste obstakel is.
Oekraïners die tijdens de Russische invasie van Oekraïne naar Nederland zijn gevlucht, vallen onder de zogenoemde Richtlijn Tijdelijke Bescherming. In deze regeling zijn allerlei zaken opgenomen waardoor Oekraïners in Nederland kunnen wonen en werken. De toegang tot vervolgonderwijs is hierin echter niet geregeld.
Oekraïners hebben bijvoorbeeld geen recht op studiefinanciering. Onder andere het collegegeld is hierdoor een financieel obstakel voor veel Oekraïense jongeren.
Collegegeld voor Oekraïense studenten
In Nederland kennen we twee soorten collegegeld: het wettelijk collegegeld en het instellingscollegegeld. Het wettelijk collegegeld is het bedrag dat ook Nederlandse studenten betalen en bedraagt rond de 2200 euro. Het instellingscollegegeld is meestal tussen de 8000 en 15.000 euro, een stuk hoger dus. Dit is het collegegeld dat Oekraïense studenten dienen te betalen als ze hier willen studeren.
Volgens Oekraïense studenten is dit bedrag hoger dan het collegegeld in andere Europese landen. Sommigen kiezen er daarom voor om niet in Nederland te gaan studeren. Maar als je hier dus al bent en de middelbare school hebt afgerond, sta je voor een uitdaging.
In collegejaar 2022-2023 gold voor veel Oekraïense vluchtelingenstudenten het lagere wettelijk collegegeld. Hogescholen en universiteiten verlaagden het collegegeld om de studenten tegemoet te komen. Maar vanaf afgelopen jaar is dit bij de meeste niet meer het geval.
Uit eigen zak betalen
Universiteiten en hogescholen moeten deze verlaging namelijk uit eigen zak betalen, en de rekening hiervoor wordt ze te hoog. De overheid wil hierin niets betekenen en zegt dat de onderwijsinstellingen bevoegd zijn om het collegegeld zelf te verlagen. Alleen studenten die al eerder waren begonnen met studeren hebben nog recht op het lagere tarief.
Enkele universiteiten en hogescholen hebben afgelopen studiejaar besloten nog wel het verlaagde collegegeld te rekenen, soms alleen als studenten voldoen aan extra eisen. Voor komend studiejaar is nog niet bekend of en welke onderwijsinstellingen opnieuw een verlaging van het collegegeld gaan toepassen.
De 19-jarige Sasha Zamudriakova komt uit Kyiv en studeert sinds vorig jaar aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. "Ik vind het oneerlijk dat Oekraïense studenten nu zoveel moeten betalen. De oorlog is nog niet voorbij, ik vind dat Oekraïense jongeren die nu willen starten met studeren net zoveel recht hebben op het lagere collegegeld als ik anderhalf jaar geleden."
Sasha denkt dat de meeste jonge Oekraïners in Nederland ervoor kiezen om te gaan werken in plaats van studeren. "Het is onmogelijk voor jonge Oekraïners om het collegegeld te betalen zonder fulltimebaan. Maar als je fulltime werkt, heb je geen tijd om te studeren. Veel Oekraïense jongeren die ik ken gaan daarom maar werken."
De Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF onderschrijft dat studeren voor deze jongeren financieel moeilijk haalbaar is. Jasper Vink van UAF vertelt dat ze bij de stichting dagelijks vragen binnenkrijgen van gevluchte Oekraïense studenten die toegang willen krijgen tot vervolgonderwijs in Nederland. "In 9 van de 10 gevallen gaat hun vraag over de hoogte van het collegegeld. 'Zelfs met werken is dat bedrag van tienduizend euro niet bij elkaar te sparen', zei één van hen. Ook zeggen de studenten bij geen enkele andere organisatie terecht te kunnen voor financiële steun."
Geen ov-kaart
Oekraïense studenten komen niet in aanmerking voor studiefinanciering en dus ook niet voor een gratis ov-kaart. Hierdoor zijn ze genoodzaakt vaak honderden euro's per maand uit te geven aan het openbaar vervoer. "Ik moet 260 euro per maand betalen om bij mijn universiteit te kunnen komen", aldus Sasha, die iedere dag van het Brabantse Boxmeer naar Arnhem reist.
Daar komt nog bij dat sommige Oekraïense studenten in Nederland zoals Sasha maximaal 16 uur per week mogen werken. Afhankelijk van de status die ze hier hebben. "Met wat ik verdien kan ik de kosten voor het openbaar vervoer betalen, maar mijn studie kan ik er zeker niet mee financieren. En ik betaal het verlaagde collegegeld."
Met wat ik verdien, kan ik mijn studie niet betalen
Oekraïense jongeren pleiten dan ook voor studiefinanciering, daarmee zouden veel financiële obstakels worden weggenomen. "Studiefinanciering geeft ons ook de mogelijkheid om geld te lenen als we het collegegeld niet kunnen betalen", zegt Sasha. Ook UAF roept de overheid op om het wettelijk collegegeld landelijk te hanteren of studiefinanciering beschikbaar te stellen.