Rechter dwingt staat nog niet tot snellere aanpak stikstof
Het kabinet hoeft niet binnen 3 maanden met concrete maatregelen te komen om de stikstofuitstoot terug te dringen en zo onze meest kwetsbare natuur te herstellen. Het hoeft al helemaal niet te beginnen met de uitvoering van dat plan. Dat heeft de rechtbank van Den Haag uitgesproken in een kort geding dat was aangespannen door Greenpeace.
Ja, de natuur verkeert in slechte staat en het huidige beleid zal er niet toe leiden dat de hoeveel stikstof die neerslaat in de meest kwetsbare natuur tot verantwoorde niveaus worden teruggebracht. Maar er is geen Europeesrechtelijke verplichting om acuut in te grijpen, zoals Greenpeace had gevraagd, aldus de rechtbank.
Te weinig stikstofreductie
Greenpeace spande de zaak tegen de staat eerder dit jaar aan. Het kreeg steun van een aantal andere milieu- en natuurorganisaties, waaronder Milieudefensie, Mobilisation for the Environment, de Vogelbescherming en het Wereld Natuur Fonds.
"Dit is een afwijzing met een gouden randje", zegt Marieke Vellekoop, directeur Greenpeace Nederland. "We erkennen dat de kortgedingrechter geen makkelijke taak had en het is spijtig dat noodzakelijke maatregelen om de meest kwetsbare natuur te beschermen nu langer op zich zullen laten wachten, en de natuur daarmee verder zal verslechteren."
Tegelijkertijd erkent de rechter in dit vonnis een wel dat het beleid van de overheid om de meest kwetsbare natuur te beschermen ernstig tekortschiet, zegt Vellekoop. "De rechtbank biedt concrete aanknopingspunten die we meenemen in de voorbereidingen op de bodemprocedure in november." Greenpeace is in 2023 al met een bodemprocedure bij de rechtbank gestart. In november zal daarin een zitting worden gehouden bij de rechtbank Den Haag.
In onderstaande video leggen we stikstofprobleem in één minuut voor je uit:
De door het demissionaire kabinet aangekondigde maatregelen om de natuur te herstellen zouden volgens de organisaties te laat en te weinig reductie van stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden opleveren. Van die gebieden zijn er 162 verspreid over Nederland; 132 zijn stikstofgevoelig en 123 zijn zelfs al overbelast met stikstof.
De organisaties voelden zich in hun mening gesterkt door een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat in februari van dit jaar verscheen. Samen met de Universiteit Wageningen en het RIVM constateerde het PBL dat de maatregelen van het kabinet minder stikstofdepositiereductie opleverden dan nagestreefd.
Het gaat dan om maatregelen als het opkopen van boerenbedrijven en maatregelen bij mobiliteit, de bouw en de industrie, zoals subsidieregelingen voor de verduurzaming van binnenvaartschepen en de aanleg van walstroom, zodat schepen die afmeren hun dieselmotoren niet hoeven te laten draaien om aan boord elektriciteit te hebben. Dieselmotoren zorgen voor stikstofuitstoot die neer kan slaan in natuur.
Naast dit rapport was er meer slecht nieuws voor het demissionaire kabinet. Niet alleen doen de aangekondigde maatregelen onvoldoende, de natuur bleek in oktober 2022 ook nog eens gevoeliger voor stikstof dan gedacht en dat had ook gevolgen voor de natuur in ons land.
De rechter geeft de natuurorganisaties gelijk als het gaat om de slechte staat van de natuur en de onhaalbaarheid van de overheidsdoelen. Maar waar Greenpeace om had gevraagd, kort gezegd : acuut ingrijpen, daarvoor is geen Europeesrechtelijke verplichting, aldus de rechtbank. Daarmee heeft het geen houvast voor een gebod en kan de vordering van Greenpeace niet worden toegewezen.