Finnen hebben ondergrondse berging voor kernafval af: 'Voorbeeld voor andere landen'

Sinds de opkomst van kernenergie breken de knapste koppen hun hoofden over wat te doen met het nucleaire afval. Nadat de splijtstof zijn werk heeft gedaan in een kerncentrale, blijft het materiaal nog duizenden jaren radioactieve straling uitzenden, die schadelijk kan zijn voor de gezondheid.

Honderden meters onder de grond

En dus moet de opslag van dat materiaal ook extreem veilig zijn voor een extreem lange tijd. De beste plek daarvoor is heel diep onder de grond.

In Finland zijn ze er als eerste in geslaagd om zo'n opslag te maken. Waarschijnlijk wordt volgend jaar het eerste hoogradioactieve afval zo'n 400 meter onder de grond voor altijd weggestopt.

Voorbeeld

Een 'game changer' noemde de baas van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA), Rafael Grossi, het eerder al. "Afvalbeheer heeft altijd centraal gestaan ​​in veel debatten over kernenergie en de duurzaamheid van nucleaire activiteiten over de hele wereld. Iedereen kende het idee van een geologische opslagplaats voor hoogradioactief kernafval, maar Finland heeft het uitgevoerd."

"Heel belangrijk", noemt Ewoud Verhoef de Finse prestatie. Verhoef is Directeur Onderzoek bij COVRA, de Nederlandse organisatie die hier verantwoordelijk is voor de opslag van radioactief afval. "Het is een voorbeeld voor andere landen."

Eindberging ook in Nederland

Hoewel de ondergrond in Finland anders is dan hier, kunnen we er veel van leren, zegt Verhoef. Bijvoorbeeld als het gaat om locatiekeuze, veiligheid en hoe je omgaat met de omwonenden.

COVRA heeft al meerdere studies gedaan naar de mogelijkheden voor 'eindberging' in Nederland en uiteindelijk zullen we dat ook hier voor elkaar moeten krijgen. De tijd dringt trouwens niet. Afgesproken is namelijk dat het radioactieve afval eerst minstens honderd jaar bij COVRA bovengronds opgeslagen blijft. Pas daarna moet het definitief worden opgeslagen.

In Nederland wordt er gekeken naar diepe klei- of zoutlagen, die ook geschikt kunnen zijn voor de opslag. Het belangrijkste is om een extreem stabiele aardlaag te vinden, die al miljoenen jaren niet beweegt. "In die aardlagen maak je een tunnel naar beneden en daaronder tunnels waar je afval kan opbergen."

Als het materiaal er eenmaal ligt, stort je de tunnel weer vol met hetzelfde materiaal zodat er weer een 'massieve formatie' ontstaat. Op die manier wordt de straling tegengehouden en het zorgt ervoor dat het materiaal met geen mogelijkheid meer omhoog kan komen.

Bergen werk

Om dat voor elkaar te krijgen, moeten er wel enorme bergen werk verzet worden. In Finland zijn de werken twintig jaar geleden begonnen. Het echte grootschalige boren begon een jaar of tien later.

In 2020 was er al een half miljoen kubieke meter steen afgevoerd en zo'n 10 kilometer aan gangen uitgegraven. 

De Finnen zijn niet de enigen die al serieus bezig zijn met eindopslag onder de grond, maar ze lopen wel mijlen voor op andere landen. In buurland Zweden duurt het waarschijnlijk nog zeker tien jaar voor een dergelijke opslag af is. In Canada, Zwitserland en Frankrijk staan de plannen nog in de kinderschoenen.