Aantal gastouders enorm gedaald: politieagenten en zorgmedewerkers in de knel met kinderopvang

Een gastouder is iemand die thuis, of bij iemand thuis, en tegen betaling kinderopvang verzorgt. In Nederland zijn er op dit moment zo'n 16.500 gastouders. In 2016 was dat nog meer dan het dubbele, zo blijkt uit data van het Landelijk Register Kinderopvang.

"Dat is echt schrikbarend, want gastouders zijn een cruciaal element in ons kindopvanglandschap", zegt Emmeline Bijlsma, directeur van Brancheorganisatie Kinderopvang (BK). 

Ploegendiensten

Door de terugloop is er vooral minder opvang beschikbaar voor ouders met onregelmatige werktijden, zoals bij werknemers in de zorg of bij de politie, vrees ze. Ruim een derde van de mensen die gebruik maakt van de gastouderopvang werkt volgens de branche in wissel- of ploegendiensten. 

Petra Nentjes (46), operatieassistent en alleenstaande moeder van twee jonge kinderen, is afhankelijk van een gastouder voor één van haar kinderen. De ander gaat naar de voorschoolse opvang (VSO). Dagelijks moet ze puzzelen om te zorgen dat haar kinderen onder de pannen zijn.

Haar werkdag begint om 7:30 uur, maar dan gaat de VSO ook pas open. "Ik heb met mijn leidinggevende overlegd, dat ik op maandag altijd te laat ben. Daar is wel begrip voor, maar het is vervelend voor mijn collega's die mijn werk moeten overnemen en ik kom zelf ook halverwege binnenvallen", vertelt ze.

Meer regels, maar niet meer geld

De daling van het aantal gastouders heeft twee redenen, zegt Bijlsma. Zo zijn er steeds meer regels waaraan een gastouder moet voldoen. En het kost zowel extra inspanning als extra geld om eraan te voldoen.

Daarbij blijft de onkostenvergoeding die de overheid beschikbaar stelt voor gastouders hetzelfde. "Het wordt steeds zwaarder, maar je verdient er niets meer mee", zegt Bijlsma. "Dan zijn er genoeg andere banen te krijgen en is de keuze snel gemaakt", zegt ze.

Prijs per uur

Gastouders mogen zelf hun uurprijs vaststellen, maar velen houden hun prijzen volgens de branche laag, uit angst om klanten te verliezen. Uit onderzoek van BK blijkt dat de uurprijs van gastouders op minimaal 9,62 euro zou moeten liggen.

Bijlsma vreest dat het groeiende tekort aan gastouders ervoor gaat zorgen dan het personeelstekort in sectoren zoals de zorg en de politie alleen maar gaat toenemen. "Dan gaan mensen in die sectoren een andere baan zoeken met regelmatige tijden, zodat ze hun kinderen naar de opvang kunnen brengen."

Ook Petra denkt er wel eens aan om minder te gaan werken, omdat ze de opvang maar moeizaam geregeld krijgt. "Voor mij persoonlijk geeft het veel stress en frustratie dat je zoveel moet regelen om op een fijne manier te kunnen werken. Het is iets waar ik elke dag mee bezig ben."

Boter bij de vis

Het belangrijkste is nu: boter bij de vis, stelt Bijlsma. "Als je meer regels maakt en kwaliteitseisen stelt, en dat kunnen wij ons op zich voorstellen, dan moeten de verdiensten ook beter zijn. Het is een vak, een beroep en hoort goed gewaardeerd te worden."

Vanavond wordt in de Tweede Kamer gedebatteerd over de wijziging van de Wet kinderopvang over de invoering van nieuwe regels om de kwaliteit te verbeteren.

Strenge regels

Om de kinderopvang zo veilig mogelijk te maken, zijn de regels voor gastouders de afgelopen jaren strenger geworden.

• Zo mag je volgens verschillende woningcorporaties geen kinderen opvangen in een huurhuis.
• Ook moeten bijvoorbeeld alle speeltoestellen in je huis een certificering hebben. Deze regel vervalt wel volgend jaar.

En tweede kamer praat nu dus over nóg meer eisen, waaronder:

• Gastouders zitten in de toekomst misschien aan meer papierwerk vast, omdat ze een zogenoemd pedagogisch werkplan moeten maken.
• Ook zouden ze zich regelmatig moeten bijscholen.
• En moet er iemand stand-by staan die, in geval van nood, binnen een kwartier bij de opvanglocatie kan staan.