Gastouders kritisch over nieuwe kwaliteitseisen: 'Nog meer regels en ik stop'

"Kinderen wijzen naar de glijbaan die ze door het raam in de voortuin zien staan, maar daar mogen ze niet meer op spelen. Ik heb maar een paar auto's in het grasveldje gelegd", zegt Jenny Hoogenboom-Angevare (34). Ze heeft als gastouder de verantwoordelijkheid voor vijf kinderen per dag, onder wie haar eigen dochter.

Die glijbaan mag sinds drie weken niet meer worden gebruikt. Alle speeltoestellen van gastouders moeten volgens het Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen (WAS) worden gekeurd. Dat oordeelde de rechtbank Rotterdam onlangs in een zaak die een gastouder aanspande tegen de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Brancheorganisatie voor gastouders Nysa adviseerde gastouders vervolgens om kinderen per direct niet meer te laten spelen op de toestellen.

Professionaliseren

Voor Jenny is het de zoveelste aanscherping van regels. Vorige week nog kondigde minister Karien van Gennip aan dat ze de grote kwaliteitsverschillen in de gastouderopvang wil verkleinen. Veruit de meeste gastouders bieden hoogwaardige opvang, maar bij één op de vijf laat het pedagogische gehalte te wensen over. Kinderen worden daar te weinig gestimuleerd in hun ontwikkeling.

"Ouders moeten erop kunnen vertrouwen dat hun kind in goede handen is bij de opvang", vindt Van Gennip. Daarom neemt zij een aantal maatregelen om de verschillen weg te nemen. "Ik begrijp goed dat dit voor sommige gastouderbureaus en gastouders een flinke ommezwaai betekent, maar uiteindelijk zorgt dit voor betere kwaliteit van de opvang voor kinderen."

Pedagogische module

Dit betekent dat gastouders zich meer moeten professionaliseren. Ze moeten bijvoorbeeld een pedagogische module volgen om gastouder te worden, zich blijven bijscholen en de verplichte achtervang moet binnen een kwartier aanwezig zijn bij calamiteiten. Daarnaast wordt pedagogische coaching een verplicht onderdeel van de begeleiding van gastouders. Zij moeten daarom voortaan pedagogische expertise op minimaal hbo-niveau hebben.

Om dit voor elkaar te krijgen, wordt het maximale uurtarief met 21 cent verhoogd. "Een lachertje", zegt Jenny. "Het wordt gewoon niet meer betaalbaar. Voor de 6,85 die ik per uur per kind krijg, moet ik de gasrekening betalen – die was afgelopen winter hoog met drie baby's die op de grond kropen –, een ziektekostenverzekering afsluiten, AOV, pensioen, ik krijg niet doorbetaald in vakanties of bij ziekte. Fruit wordt steeds duurder, knutselspullen ook. Hoe moet ik dit doen?"

'Niet meer te doen'

Ze snapt dat kwaliteit voorop staat, dat vindt zij ook belangrijk. "Twee keer per jaar wordt hier elk kastje opengetrokken en gekeken of ik voldoe aan alle regels. Prima. We zijn onlangs verhuisd en dit nieuwe huis heeft een grote uitbouw waar ik de kinderen opvang. Bij de verbouwing hebben we met alle regelgeving rekening gehouden; extra rookmelders, geen zichtbare verwarmingen, afsluitbare ruimtes, geen campingbedjes meer. Nu wordt het wéér aangescherpt. Het is gewoon niet meer te doen. Als dit doorzet, ga ik ermee stoppen. Ik word hier zo verdrietig van."

Haar uurtarief opschroeven is volgens Jenny lastig. "De vergoeding die ouders terug mogen vragen is bij gastouders een stuk lager dan bij een reguliere kinderopvang. Alle gastouders gaan daarom rond hetzelfde tarief zitten, anders snijd jezelf in de vingers. Maar met die 6 euro kom ik gewoon niet meer uit. Helemaal niet als ik daar ook een nieuw gekeurd speeltoestel voor moet kopen."

Flexibeler en goedkoper

Gastouderopvang is een kleinschalige vorm van kinderopvang die meer flexibiliteit biedt aan ouders. Vaak vangt een gastouder kinderen thuis op of komt zij of hij aan huis. Vooral voor bijvoorbeeld zorgmedewerkers en andere mensen die op wisselende tijden werken, is gastouderopvang vaak een uitkomst.

Een gastouder is veel goedkoper dan reguliere kinderopvang. Ouders die hun kinderen daarheen brengen, hebben recht op kinderopvangtoeslag. Zo'n honderdduizend kinderen maken gebruik van opvang bij een gastouder. Een gastouder mag maximaal zes kinderen van 0 tot 12 jaar tegelijk opvangen. Jonge kinderen van de gastouder zelf worden daarbij meegerekend.

'Voorbereid op de toekomst'

Beate Gunnink is een gastouder die voldoet aan alle regels die binnenkort van haar worden verwacht. Ze heeft onlangs de zes maanden lange opleiding tot pedagogisch coach behaald (kosten: 1500 euro). Ze heeft vanwege corona een nieuw afzuigsysteem geïnstalleerd (ook zo'n 1500 euro), alle rookmelders en stopcontacten aangepast (30 euro per stopcontact vanwege inwendige beveiliging) en zo kan ze nog wel even doorgaan. "Ik wil nog jaren door en wil voorbereid zijn op de toekomst."

Ze vangt de kinderen op in haar oude boerderij in Ommen, de aangrenzende stal is verbouwd tot kinderopvang. "Hierdoor heb ik alle ruimte om zes kinderen per dag op te vangen en zijn de aanpassingen die de overheid vraagt rendabel. Voor gastouders die maar twee of drie kinderen hebben, is dit niet te doen."

'Op kosten gejaagd'

Mede vanwege het gastouderbedrijf van Beate is het gezin met drie kinderen verhuisd naar deze boerderij. "We komen van een rijtjeshuis. Daar begon ik als gastouder, maar de eis van de overheid was dat er meer ruimte en voldoende speelgelegenheid voor de kinderen moest zijn." Nu heeft ze een ruimte van 100 m2 met eigen keuken en badkamer, slaapkamer voor de kinderen en met een flinke lap grond eromheen met een speeltoestel, trampoline en een speelhuisje. "Maar die zijn nog niet gekeurd, dus daar mogen ze officieel niet meer in spelen."

De werkdruk is hoog en ze wordt op kosten gejaagd, zegt ze. "Het wordt steeds erger. De GGD keek voorheen of de speeltoestellen degelijk en goed waren. Nu moeten we alle toestellen laten keuren. Tot die tijd moeten we buiten ons eigen terrein naar een publieke speeltuin. In mijn ogen is de reis daarnaartoe en het spelen daar veel onoverzichtelijker en dus met meer risico."

Toch blijft Beate investeren. "Het werk is gewoon fantastisch. Omdat het zo kleinschalig is, ken ik de kinderen allemaal goed. Ze helpen elkaar met schoenen en jassen, of als een koekje is gevallen. Daarnaast is er altijd wat te doen op deze boerderij met konijnen en kippen. Voorlopig ga ik maar mee met de aanpassingen."

Prijskaartje

Belangenorganisatie BOinK is blij dat nu eindelijk de regels voor de gastouderopvang worden aangescherpt. "Maar het is veel te laat", zei voorzitter Gjalt Jellesma eerder tegen RTL Nieuws. "Het had al veel eerder moeten gebeuren." BOinK pleit daar al jaren voor.

Ook de Brancheorganisatie Kinderopvang is het eens met hogere eisen aan met name pedagogische vaardigheden, maar de organisatie vreest dat het aantal aanbieders van gastouderopvang verder zal teruglopen als het kabinet de maximumvergoeding met niet meer dan 21 cent per uur wil verhogen, terwijl het wel hogere eisen stelt aan de kwaliteit. 

"Gastouderopvang is een unieke en onvervangbare vorm van kinderopvang die juist ouders helpt met onregelmatige diensten of ouders die in dunbevolkte gebieden wonen waar zelfs geen school meer te vinden is", zegt Emmeline Bijlsma, directeur van de brancheorganisatie. "Aan het realiseren van goede kwaliteit hangt ook een prijskaartje."