Marianne (63) uren in de cel na foutje bij zelfscankassa

Afgelopen februari gingen moeder en dochter een dagje inkopen doen voor een feest ter ere van het 25-jarig bestaan van het bedrijf van Marianne. Nog even snel de Albert Heijn in voor wat boodschappen voor het avondeten, dachten ze. "We waren doodmoe van de hele dag winkelen", vertelt Marianne.

Tegengehouden

Ze hadden toch meer producten verzameld dan gepland en in de vermoeidheid van de dag ging het mis bij de zelfscankassa. Een deel van de boodschappen moest zakelijk worden afgerekend en een deel privé en daarover ontstond enige verwarring tussen Marianne en haar dochter. "We waren ook in discussie over hoe we al die boodschappen gingen vervoeren", zegt Marianne. Marianne gaat op zoek naar een plastic tasje, terwijl Fauve verder gaat met scannen.   

Als ze hebben afgerekend en de supermarkt willen verlaten, worden ze tegengehouden door de beveiliger. Die constateert dat een bakje druiven, het plastic tasje en een reep chocola niet op de bon staan. De zak sla daarentegen staat er twee keer op.

Ze moeten mee naar het kantoor van de supermarkt om de camerabeelden te bekijken. De supermarktmanager en de beveiliger zijn duidelijk: de vrouwen hebben gestolen. "Eerst hadden we nog bijna de slappe lach, zo belachelijk was de situatie. Op de beelden zagen we dat we de reep chocola voor de scanner hadden gehouden en daarna de sla", vertelt Marianne.

181 euro boete

De beveiliger stelde voor dat ze 181 euro boete zouden betalen. Deze boete voor winkeldiefstal is een vast bedrag dat in Nederland wordt opgelegd door SODA (Stichting Directe Aansprakelijkstelling aan Daders) en is bedoeld om de kosten te vergoeden die de winkel door de diefstal maakt. Maar Marianne weigert en de politie wordt erbij gehaald. "Ik zei: bel die maar, ik heb niets te verbergen", aldus Marianne.  

Daarop werden de twee door agenten in aparte auto's afgevoerd naar het politiebureau voor verhoor. Al hun spullen werden daar afgepakt. Jas uit, vest uit, Fauve moest vanwege veiligheidsvoorschriften zelfs haar bh afgeven, en ze werden gefouilleerd. Daarna belandden ze allebei in een eigen cel, een vierkant hok met drie stenen muren en een voorkant van glas.   

"Dus zat ik daar", verzucht Marianne. "Na een half uur heb ik op het belletje gedrukt, dat daar in de cel hing. Ik vroeg: wat is de bedoeling, hoe lang moet ik hier zitten. Ik raakte er wel echt van in de war." Ze heeft last van een verhoogde bloeddruk en voelde zich door de stress niet goed worden. Na lang wachten komt er eindelijk een arts en medicatie. "Dat ik zo lang moest wachten op een dokter vond ik wel heel heftig en toen raakte ik echt in paniek."

Na ruim vier uur op het politiebureau werden ze verhoord door twee rechercheurs en mochten ze om middernacht van de hulpofficier van justitie naar huis, in de stromende regen. Ze hebben in totaal zo'n zes uur op het politiebureau gezeten. 

'Onterecht aangemerkt als verdachte'

Eenmaal thuis kwamen alle emoties eruit. "Mijn dochter heeft toen een enorme huilbui gehad en we hebben nog weken slecht geslapen", herinnert Marianne zich. 

Een paar dagen na hun aanhouding ontvingen Marianne en Fauve beiden een brief van de officier van justitie met het definitieve oordeel dat ze 'ten onrechte aangemerkt zijn als verdachte' en dat zij verder niet vervolgd zullen worden. 

Groeiend probleem

Winkeldiefstal is voor supermarkten al langer een groeiend probleem. Zo had bijvoorbeeld supermarktketen Jumbo vorig jaar een schadepost van 100 miljoen euro door mensen die wel kwamen winkelen, maar niet betaalden. Daarop kondigde het Brabantse familiebedrijf strengere controles aan en mocht je nog maar maximaal 15 producten bij de zelfscankassa's afrekenen.  

De meeste spullen worden gestolen bij de zelfscankassa, vertelde Erik Hemmes, marktkenner van Retail Advies, eerder aan RTL. "Bij een kassa met personeel is het lastiger om iets mee te nemen."

Toename van 46 procent

Ook uit cijfers van de politie blijkt dat het aantal geregistreerde gevallen van winkeldiefstal met ruim 46 procent is toegenomen tussen 2021 en 2023. Het gaat dan om winkeldiefstal in het algemeen en niet alleen bij de zelfscankassa. 

Brancheorganisatie Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) ontvangt signalen dat supermarkten te maken hebben met een stijgende winkeldiefstal. Daarom hebben zij een protocol opgesteld voor winkeldiefstal.  

"Er kan gekozen worden om de klant de boodschappen alsnog te laten betalen of voor een boete van 181 euro", laat de woordvoerder van CBL weten. "Alleen als het een ernstig geval betreft, wordt er een winkelverbod ingesteld. Maar daar wordt niet snel naar gegrepen. Uiteindelijk is het aan de winkel zelf." 

Wel geeft zij aan dat het verhaal van Marianne een uitzonderlijk geval is. "In principe is het niet de bedoeling dat dit zo gebeurt."

Winkelverbod

Marianne en Fauve hebben een winkelverbod gekregen en mogen ze dus een jaar lang de Albert Heijn op het Stadionplein niet meer in. Daarover heeft Marianne bij de supermarkt een klacht ingediend. Maar ondanks het oordeel van de officier van justitie, houdt de AH-winkel voet bij stuk. 

Directielid Nilco Postma van BUN, uitbater van de desbetreffende Albert Heijn, liet in een brief aan haar weten dat hij zelf de beelden bekeken heeft en heeft geconstateerd dat er artikelen zijn die niet (goed) ter betaling werden aangeboden. "Dit is door onze beveiligingsmedewerker gesignaleerd en vervolgens zijn op basis daarvan de vervolgstappen conform ons protocol genomen." RTL Z heeft BUN om een reactie gevraagd, maar die heeft niet gereageerd.

De politie heeft aangegeven niet inhoudelijk te kunnen reageren op het voorval, maar zegt wel: "Wij worden alleen ingeschakeld als er een vermoeden is van strafbare feiten. Dat moeten we serieus nemen en onderzoeken. Maar als het duidelijk is dat het is misgegaan, dan worden wij niet gebeld."    

Zweet

Marianne en Fauve hebben nog lang last gehad van hun onfortuinlijke avontuur. "We hebben er heel slecht van geslapen. En ik mijd nog steeds de zelfscankassa als het even kan. Als het belletje gaat voor controle en iemand komt mijn tas omwoelen, dan breekt het zweet me gewoon uit."