Drijvende boerderij in Rotterdam bestaat 5 jaar: koeien, kaas en nu ook kiemgroente
De Floating Farm bestaat vijf jaar. De drijvende boerderij in de Rotterdamse Merwehaven huisvest onder andere 31 koeien. Eind deze maand starten ondernemers Minke en Piet van Wingerden ook met de kweek van sla en kiemgroenten op hun boot. En er is toenemende interesse vanuit het buitenland voor hun concept.
Het ruikt naar koemest in de stadshaven van Rotterdam. In de verste verte is echter geen weiland te bekennen. Het is hier industriegebied, binnenvaartschepen liggen aan de kade. De geur komt van een drijvende ponton, waarop 31 koeien staan. Het is de eerste drijvende boerderij ter wereld. Bij eb en vloed stijgt de ponton mee: de Maas vormt immers een open verbinding met de zee.
Initiatiefnemers Peter en Minke van Wingerden startten de boerderij in 2019 vanwege de steeds schaarser wordende landbouwgrond en de groeiende bevolking in Nederland. De boerderij heeft drie lagen, de koeien staan bovenin. Twee koeien hebben hun kop buiten de kooien gestoken en smullen van het hooi. Het zijn rood-witte MRIJ-koeien (Maas-Rijn-IJsselvee), van oorsprong afkomstig uit het rivierengebied.
Het is een vreemde plek voor een boerderij, maar die ligt bewust vlakbij het centrum. Minke en Peter wilden de kloof tussen de agrarische sector en de stad kleiner te maken. De koeien worden gevoed met gras van Rotterdamse sportvelden, de mest belandt weer in parken, geeft Minke als voorbeeld.
Sinaasapppelschillen van de Spar
Op de kade staan twee grote houten kratten, één gevuld met bierborstel en de andere met spruiten. "De bierborstel is een bijproduct van de lokale brouwerij. En we halen snijafval op bij lokale cateraars en supermarkten. Zo krijgen wij de sinaasappelschillen van Spar, die verse jus in de winkel perst. Hun organic waste daalt daardoor en wij hebben voer voor de koeien."
De (karne)melk van de koeien en de daarmee gemaakte yoghurt worden lokaal afgezet en gaan naar onder meer koffietentjes in de buurt. "Dat waren in 2019 onze eerste klanten. Pas later kreeg ook andere horeca zoals hotels interesse. Deels omdat hun klanten hen erom vroegen, deels omdat er steeds meer focus is op duurzaamheid."
Ook buurtbewoners kunnen tegenwoordig de producten kopen, in een klein winkeltje naast de drijvende boerderij. Een buurtbewoner meldt zich met een lege fles melk, die wil ze graag gevuld worden. Ze proeft meteen een stukje kaas.
Kaas gaan maken tijdens coronacrisis
"Die kaas zijn we gaan maken in coronatijd. Alles viel stil dus de horeca had amper melk meer nodig. Kaas is langer houdbaar. We doen alles zelf. Pasteuriseren, het toevoegen van stremsel, een pekelbad", zegt Minke.
Dat doen drie medewerkers van de mini-zuivelfabriek. In witte pakken gekleed en met haarnetjes op, lopen die rond in een kleine ruimte op de drijvende boerderij.
Minke loopt een trap af, de kelder van de boot in. In één van de drie grote holle drijflichamen liggen verschillende soorten kaas 3 tot 18 maanden te rijpen.
"We wilden een drijvende kippenboerderij en een drijvende groenteboerderij starten om ook die producten te kunnen verkopen, maar dat liep spaak." De Partij voor de Dieren maakte namelijk bezwaar tegen de komst van de kippenboerderij. Het vergunningstraject voor de groenteboerderij duurde 'te lang' en er kwamen eisen bij over onder meer aanvaarbeveiligingen.
Groentekweek in de kelder
Het echtpaar bedacht een oplossing om toch groente aan de horeca en buurtbewoners te kunnen leveren. Vertical farming, waarbij kiemgroenten, sla en kruiden in meerdere lagen boven elkaar worden gekweekt in lange bakken. Er is geen natuurlijk licht nodig, dat komt van speciale paarse lampen.
Ze toont de kweekruimte met bakken en lampen. Een technicus is druk bezig is om alles te programmeren. "Het kweekproces is namelijk grotendeels geautomatiseerd. Als de plantjes ver genoeg opgekweekt zijn, worden ze door een robot in een lift geschoven en gaan ze naar de begane grond", wijst ze.
Op haar bureau staan twee kleine kartonnen verpakkingen. Een groene voor rode kool en broccoli-kers en een roze voor radijs en mosterdkers. De doosjes zijn prototypes van de verpakkingen waar straks de kiemgroente in komt.
Schoon water maken van urine
Op de boerderij wordt ook wetenschappelijk onderzoek gedaan, zegt Minke. "We doen samen met de TU Delft onderzoek naar water mining. Natte en droge mest worden daarvoor gescheiden. We vangen de urine van de koeien op en kijken of we hier weer schoon water van kunnen maken."
Hoewel de boerderij op de Maas ligt, wordt er geen water uit de rivier gebruikt om de planten te kweken. "Het water uit de Maas is brak. Dat is niet geschikt voor planten. We beginnen nu met kraanwater, maar onderzoeken wel of we ontzilt irrigatiewater kunnen gebruiken."
Wetenschappers van de TU Delft testen met een kleine installatie of ze het brakke water uit de Maas kunnen ontzilten met behulp van warme mest.
Haar man Peter komt de boerderij binnen. Hij is net terug uit Dubai, waar ondernemers interesse hebben in de drijvende boerderij. Ook is het echtpaar al lang in gesprek met Singapore. "Dat is een mooi voorbeeld van een stad die zelf geen land heeft om voedsel te verbouwen en bijna alles moeten importeren. Water is er echter in overvloed," zegt Minke.
Het blijft voorlopig bij interesse. Alles gaat heel langzaam in die landen, zegt Minke. "Als je iets doet wat nog nooit gedaan is in zo'n land, is er scepsis. Het loopt vaak vast op vergunningen. Je moet een geschikte locatie zoeken, waar ook afnemers in de directe omgeving wonen of werken. Ook moet er iemand zijn met voldoende kennis om de boerderij te runnen."