Tienduizenden mensen betaalden te veel rente aan Belastingdienst

Maar liefst negen jaar kwamen er verkeerde berekeningen uit het computerprogramma van de Belastingdienst. De fout kwam pas in 2021 aan het licht toen een belastingplichtige bezwaar maakte dat de invorderingsrente niet klopte. 

Compensatie

"Bij behandeling van het bezwaar bleek dat de invorderingsrente niet correct berekend werd en dat dit voortvloeide uit een verkeerde berekening in het systeem", schrijft de Belastingdienst daarover aan RTL Nieuws. De gedupeerden krijgen het te veel betaalde bedrag terug plus de wettelijke rente daarover.

RTL Nieuws werd over dit verhaal getipt door NH Gooi onderzoeksjournalist Wouter Schutte. Hij had als kleine zelfstandige een paar maanden uitstel gevraagd voor zijn belastingaangifte. Hij is één van de gedupeerden en bij hem ging het om een compensatiebedrag van 79 euro, omdat hij te veel invorderingsrente had betaald. En Schutte dacht: "Ik ben vast niet de enige".

Wat is invorderingsrente?

Invorderingsrente betaal je als je niet op tijd je belastingaanslag afrekent. Ook als je om uitstel van betaling vraagt, betaal je deze rente. Of als je een onterecht ontvangen toeslag niet binnen zes weken terugbetaalt. Invorderingsrente is bedacht om burgers en bedrijven 'een prikkel' te geven om snel te betalen. 

De hoogte hangt af van: 

• de periode waarover je rente moet betalen
• de hoogte van het te laat betaalde bedrag
• het rentepercentage van de invorderingsrente (die kan elk half jaar wijzigen)

Andersom moeten de Belastingdienst en Dienst Toeslagen invorderingsrente aan burgers en bedrijven betalen, als zij te laat terugbetalen. 

Zijn voorgevoel was correct, blijkt uit gezamenlijk onderzoek. We deden een rondgang langs accountants, bewindvoerders en belastingadviseurs. De fout ontstond door een wetswijziging in 2013. "De te corrigeren rente is door een menselijke fout niet goed in het automatiseringssysteem ingeregeld", aldus de Belastingdienst. "Hierdoor vond geen herrekening plaats van in het verleden berekende invorderingsrente."

30 miljoen euro compensatie

Pas drie jaar na het ontdekken van de fout kon de Belastingdienst de 283.250 foutieve aanslagen corrigeren van burgers en bedrijven. De Belastingdienst wil dat iedereen vóór het eind van dit jaar geld terugkrijgt. Het laagst uitgekeerde schadebedrag is 18 euro en het hoogste zo’n 200.000 euro. Het totale compensatiebedrag bedraagt bijna 30 miljoen euro.

Drie jaar wachten op compensatie

Gedupeerden moesten drie jaar wachten op hun geld. Sneller was onmogelijk. "De Belastingdienst heeft een beperkte capaciteit voor het uitvoeren van herstelacties", schrijft de Belastingdienst. 

Bovendien konden de ambtenaren pas met het herstel van de invorderingsrente starten, nadat een andere fout van de Belastingdienst rondom onterechte aanmaningskosten was afgerond. 

Toeslagenaffaire

Onder de 155.500 gedupeerden zitten zo’n 33.000 mensen die in deze periode een toeslag ontvingen. Dit zijn niet alleen ouders geraakt door de kinderopvangtoeslagaffaire, maar ook andere mensen die toeslagen kregen.

Volgens de Belastingdienst krijgen 'toeslagenouders' die vallen onder de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen via dit traject compensatie. Alle anderen krijgen hun geld terug via het herstelproject invorderingsrente van de Belastingdienst. 

Dulce is toeslagenouder. Zij moest bijna twee ton terugbetalen aan de Belastingdienst:

Interne controles

Hoe kan zo’n rekenfout negen jaar onopgemerkt blijven? Op die vraag antwoordt de Belastingdienst dat de afgelopen jaren 'de (verbijzonderde) interne controle op het testen van wijzigingen in de geautomatiseerde systemen is verbeterd.' Ook voert de Belastingdienst 'periodiek regressietesten uit om te controleren of de rekenregels nog steeds correct werken.'

Ook werkt de Belastingdienst met verouderde computersystemen wat in 'sommige gevallen bijdraagt aan het ontstaan van een fout'. De kennis van zo’n computerprogramma is beperkt en je moet op diverse plekken in verschillende systemen de wijzigingen doorvoeren. 

Verouderde computersystemen vergroot kans op fouten

De Belastingdienst wacht op een nieuw automatiseringssysteem, waarin wijzigingen makkelijk kunnen worden doorgevoerd en waarmee de kans op fouten minder wordt.

Maar ook al was er een nieuw computersysteem geweest, dan was deze fout niet voorkomen. "In dit geval ging het om een menselijke fout en is de wetgeving onjuist geïnterpreteerd en verkeerd in het systeem opgenomen. Dit had zich ook kunnen voordoen bij een nieuw computersysteem." 

Belastingdienst en UWV maken vaker fouten 

Het gaat helaas vaker mis bij uitvoeringsorganisaties van de overheid. De Belastingdienst ging al vaker in de fout met als bekendste voorbeeld het toeslagenschandaal, waar duizenden mensen nog steeds wachten op compensatie. Maar ook het UWV ging de mist in met het berekenen van uitkeringen.

Te weinig aandacht voor burgers

Reinier van Zutphen, de Nationale Ombudsman, wees de Belastingdienst in 2020 ook al op een fout dat dwangbevelkosten onterecht niet zijn verlaagd. Toen ging het om ruim 266.000 burgers. 

De Nationale Ombudsman schreef vorig jaar het rapport 'Herstel bieden: een vak apart’, waarin hij signaleert dat overheidsinstanties te weinig aandacht hebben voor gedupeerde burgers en ondernemers bij het bieden van herstel.

Oproep

Betaalde jij te veel invorderingsrente? Dan hoort RTL Nieuws dat graag: Stuur een mail naar de redactie.