Proef met slimme ramen tegen geluidsoverlast Schiphol

Het geluid wordt gedempt door de ramen te laten trillen op een frequentie die precies tegen het geluid van de vliegtuigen ingaat, legt directeur Aman Jindal van DeNoize uit.

In 2021 werd de techiek getest bij een huis in Zwanenburg. "Daar hebben we veel van geleerd. Het geluid van het stijgende of landende vliegtuig bewoog, afhankelijk van de afstand tot het huis. We moesten de techniek en algoritmes dus upgraden. Het gedrag van het raam verandert nu realtime, afhankelijk van het geluid."

Of het nu beter werkt, wordt getest bij een proefwoning in Hoofddorp. De noodwoning is van binnen extra geïsoleerd zodat de muren de kwaliteit hebben van een bakstenen spouwmuur.

Trillende ramen

Op de ramen zitten buiten sensoren geplakt, die ervoor zorgt dat de ramen op de gewenste frequentie gaan trillen. Buiten zit een microfoon, die het geluid van de vliegtuigen monitort. Alles wordt razendsnel berekend.

Iedere testpersoon slaapt er twee dagen. Eén dag staat het systeem van DeNoize wel aan, de andere niet maar de testpersonen weten niet welke nacht het aanstaat, zegt Jindal.

Het probleem bij slaap: soms denken we dat we wakker zijn en zijn we dat niet. Daarom laat DeNoize de slapers met een enquête een subjectief oordeel geven over hun nachtrust maar wordt met een speciaal horloge alles ook objectief gemeten, van bewegingen in de slaap tot de hartslag.

Proefpersoon slaapt goed

Een van de proefpersonen die in de woning sliep, is Bernard Reimer. Hij werkt als beleidsmedewerker bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, waar hij zich bezighoudt met leefbaarheid bij Schiphol.

"Ik was dus nieuwsgierig naar de woning. In juli en in oktober heb ik er geslapen. Ik weet niet welke nacht de apparatuur aanstond. Maar eerlijk gezegd merkte ik weinig verschil. Beide nachten heb ik goed geslapen," zegt Reimer tegen RTL Z.

Betere slaapkwaliteit

Jindal bekijkt de subjectieve en objectieve data. "Beide nachten ging Reimer rond kwart voor elf naar bed en stond om half acht weer op. Maar de eerste nacht, toen het systeem niet aan stond, schatte hij in dat hij 6,5 uur had geslapen. En de tweede nacht met het antigeluid aan, was dat naar schatting 8,5 uur."

De slaapkwaliteit beoordeelde Reimer bovendien de eerste nacht met een 6 en de tweede nacht met een acht. Cijfers die direct na de proefnacht zijn ingevuld.

Lagere hartslag

Volgens de data van het horloge duurde het de eerste nacht 33 minuten om in slaap te vallen, de tweede nacht 7 minuten. En 's nachts was Reimer 49 minuten wakker versus 16 minuten in de tweede nacht.

De hartslag was bovendien in de eerste nacht maximaal 111 per minuut en de tweede nacht maximaal 71. "Teken dat de nachtrust met het systeem aan beter was", zegt Jindal.

Nu zeggen de testgegevens van één proefpersoon niets. Zelfs thuis slaap je bij identieke omstandigheden de ene nacht beter dan de andere.

Maar volgens Jindal heeft 65 procent van de proefpersonen bij de enquête aangegeven dat ze beter sliepen toen het systeem (waarschijnlijk) aan stond. De objectieve resultaten moeten nog geanalyseerd worden.

Slaapfases

Willem Pieters, longarts-somnoloog bij het Nederlands Slaap Instituut, is betrokken bij het project. Zelf sliep hij één nacht in het huis, terwijl de noise cancelling niet aan stond. "Ik heb amper geslapen. Geluidsoverlast heeft een flinke impact op je rust," aldus Pieters die uitlegt dat we in onze slaap meerdere fases doorlopen waaronder de remslaap (droomslaap) en de diepe slaap.

Na een REM-slaapfase ontwaak je vaak kort (vaak onbewust) en begint een nieuwe slaapcyclus van lichte slaap naar diepe slaap. "In die lichte slaap worden mensen sneller wakker van geluid. Je kunt daardoor de diepe slaap niet bereiken."

Werking brein

Maar waarom worden we wakker van de vliegtuigen, terwijl sommige mensen juist goed slapen met gebrom? "Dan is het een continu geluid. Maar ons brein gaat niet goed om met wisselend geluid zoals bij landende en stijgende vliegtuigen of autoverkeer.

Pieters gaat de data de komende maanden bestuderen.

Test bij echte huizen

De eerste helft van 2025 wil DeNoize bij echte huizen in de omgeving van de luchthaven gaan testen. Eind volgend jaar moet de kit op de markt komen. 

Het systeem is voor ieder huis bruikbaar, aldus Jindal. "Maar in hele oude huizen met een ontbrekende of slechte dakisolatie of hele slechte muurisolatie zal toch geluid binnenkomen. Ons systeem richt zich alleen op het geluid dat door de ramen binnenkomt." 

Gevolg voor groei Schiphol

Door de geluidsoverlast voor omwonenden kan Schiphol niet groeien. Het kabinet kiest ervoor om vanaf volgend jaar jaarlijks 478.000 vluchten toe te staan. Het aantal mensen dat ernstige geluidhinder ervaart, moet dan met vijftien procent dalen, waar eerder 20 procent was afgesproken.

Kan Schiphol op termijn, als alle woningen zouden zijn uitgerust met het systeem van DeNoize, weer groeien? Nee, zegt Jindal. "De slaapkwaliteit wordt beter, maar Schiphol zit ook met andere problemen zoals uitstoot van CO2 en fijnstof. Ons systeem is dus maar een deel van de oplossing."

Niet in de tuin zitten

Daar komt bij dat omwonenden nog altijd de ramen niet open kunnen zetten of in de tuin kunnen zitten, zonder last te hebben van het lawaai. Er kan ook geen ventilatierooster in raam of kozijn.

Jindal: "Er zal dus meer moeten gebeuren om de overlast voor omwonenden te beperken, bijvoorbeeld ook stillere vliegtuigen te gebruiken."

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat de geluidsoverlast bij Schiphol verder wordt gereduceerd, maar de minister vindt dat geen goed idee, zie je in de video.