Koe Berta in Leeuwarden stoot minder methaan uit, en haar kalfjes straks ook
De koe 'Berta' uit Leeuwarden stoot minder methaan uit. Daarom is zij een van de koeien die uitermate geschikt is om mee te fokken. Het doel ervan is dat ook haar kalfjes minder uitstoten van het zeer sterke broeikasgas. Methaan heeft een 30 keer sterker effect dan CO2, en draagt bij aan de opwarming van de aarde.
De Wageningen Universiteit laat aan RTL Nieuws weten dat door een aanpassing in het fokken van koeien, de methaan-uitstoot van de dieren in 2050 naar schatting met een kwart daalt. Met ingang van komende maand wordt bij het fokken gebruik gemaakt van koeien die een genetische aanleg hebben om minder van het sterke broeikasgas uit te stoten.
Dit wordt gezien als een grote wetenschappelijke doorbraak, waar uiteindelijk de hele wereld profijt van kan hebben. De kennis en mogelijkheden van het Nederlandse fokprogramma van koeien kunnen volgens Wageningen University & Research (WUR) wereldwijd worden ingezet.
Het is niet de enige manier waarmee geprobeerd wordt om de methaan-uitstoot van vee naar beneden te krijgen. Samen met andere maatregelen, zoals bijvoorbeeld aangepast voer, denkt het Planbureau voor de Leefomgeving dat een daling van een derde per koe mogelijk is.
Koe nr 2590
Berta is overigens niet haar echte naam. Eigenlijk heeft de koe alleen een nummer: 2590. Ze is een van de 500 zwart-wit gevlekte koeien in een stal in Leeuwarden. Op deze boerderij, de Dairy Campus, wordt wetenschappelijk onderzoek gedaan met koeien.
Niet alleen naar methaan, maar ook naar melkproductie, stikstof, gezondheid van de koeien enzovoorts. Koe nr 2590, die we hier dus Berta noemen, stoot veel minder methaan uit dan sommige van haar stalgenoten:
De methaan komt niet, zoals mensen soms denken, uit het achterste van een koe, maar uit de bek. Maar er zijn grote verschillen: het verschil tussen koeien die het minst en het meest methaan uitademen kan oplopen tot 25 à 30 procent.
Sniffer
De wetenschappers zijn daar achter gekomen, door de lucht te meten die uit de bek van het dier komt. Elke keer als de koe wordt gemolken, steekt ze ook haar neus in een voederbak, vertelt Roel Veerkamp van de WUR. Hij is hoogleraar fokkerij en genetica.
"De koeien komen twee keer per dag in de melkrobot. Daar hebben we een slangetje ingehangen. En we hebben een apparaat ontwikkeld, de sniffer, en dat meet continu de lucht die de koe uitstoot."
Wat is methaan?
Methaan is een onzichtbaar en geurloos gas. Het is een veel sterker broeikasgas dan CO2, zo’n 30 keer sterker. De veehouderij levert de grootste bijdrage van methaan in Nederland. Het komt vrij door het ademen en boeren van koeien als gevolg van het verteren van gras.
Anders dan stikstof, dat slecht is voor de biodiversiteit in de Nederlandse natuur, leidt methaan net als CO2 tot wereldwijde klimaatverandering. Belangrijke andere methaanbronnen zijn vuilstortplaatsen en lekkages in de olie- en gasindustrie. Daarnaast komt het ook vrij uit natuurlijk bronnen, zoals veen- en moerasgebieden.
De laatste jaren gaat er steeds meer aandacht uit naar methaan. Dat komt omdat dit broeikasgas relatief snel afgebroken wordt. Terwijl CO2 tot honderden jaren in de atmosfeer blijft hangen, is methaan na ongeveer tien jaar weer verdwenen.
Groot belang
Als het dus lukt om de methaanuitstoot te verminderen, heeft dat een veel sneller verkoelend effect. Vermindering van de methaanuitstoot van koeien is daarmee volgens de Wetenschappelijke Klimaatraad een van de snelste oplossingen om de opwarming tegen te gaan.
In deze video leggen we uit dat de uitstoot van broeikasgassen nog steeds niet daalt. 2024 was het eerste jaar ooit waarbij de gemiddelde temperatuur 1,5 graad hoger was dan voor het industriële tijdperk.
Het belang van het fokken met koeien die minder methaan uitstoten is dus groot, zegt Veerkamp. Toen duidelijk was dat de ene koe meer van het sterke broeikasgas uitstoot dan de andere, is ook gekeken naar het DNA van de dieren.
Veerkamp: "Met behulp van het DNA-profiel van een koe kunnen we voorspellen wat de methaan-uitstoot van de nakomelingen zal zijn. En dat is belangrijk want dan kunnen we daarop selecteren. En zeggen: van die koe moeten maar geen nakomelingen komen en van die wel."
Nadelen
De onderzoekers zijn niet over een nacht ijs gegaan. De afgelopen jaren werden duizenden koeien betrokken bij het onderzoek. Uitgesloten moest worden dat er nadelige effecten kunnen optreden.
Daarom wordt volgens Veerkamp bij het fokken naar veel meer kenmerken gekeken. Ook de melkproductie mag er niet onder lijden. "We kijken zeker niet alleen naar methaan. We zullen ook altijd kijken naar gezondheidskenmerken en vruchtbaarheidskenmerken bijvoorbeeld."
