De ommezwaai van Trump: briljante tactiek of keiharde marktwerking?
Een groot deel van de Amerikaanse importheffingen is gisteren opeens opgeschort voor een periode van 90 dagen. Een briljante onderhandelingstactiek volgens Trumps intimi, maar klopt dat wel? "Er moest worden ingegrepen."
Nog maar een week geleden kondigde Donald Trump zijn enorme importheffingen aan voor een groot deel van de wereld. Voor ieder land werd een basistarief ingevoerd van 10 procent en voor tientallen andere landen kwamen er nog veel hogere 'wederkerige' heffingen bij.
De EU kreeg 20 procent om de oren, Vietnam 46 procent, Japan 24 procent en voor China liep het al snel uit de hand. Dat land kreeg een importheffing opgelegd van 34 procent, bovenop de 20 procent die al gold. Een paar dagen ruzie later was dat al 104 procent. Gisteren werd dat nog verder opgehoogd naar 125 procent.
In tijden van onrust op de beurs kun je op je vingers natellen dat onderstaande cliché's de revue gaan passeren:
En toch schoten de beurzen gisteren en vandaag omhoog, omdat er ook goed nieuws was. Trump schort de extra hoge 'wederkerige' tarieven voor de rest van de wereld op voor een periode van 90 dagen. Voor alle andere landen dan China gaat daarmee het basistarief van 10 procent gelden.
Waar komt die enorme ommezwaai vandaan?
Dat is maar net wie je het vraagt. Trumps kabinetsleden en afgevaardigden buitelden over elkaar heen om de president te overladen met lof over zijn vermeende superieure talent om deals te maken. "Zoals ik al eerder heb gezegd, niemand creëert een onderhandelingspositie voor zichzelf als Donald Trump", schreef minister van Financiën Scott Bessent. "De wereld is klaar om samen te werken met president Trump om de wereldhandel te repareren", voegde zijn minister van Economische Zaken Howard Lutnick daaraan toe.
Volgens de Amerikanen hebben namelijk 75 landen contact gezocht met de VS om te onderhandelen over de importheffingen, onder druk van de Amerikaanse heffingen.
Concessies afdwingen
De officiële lijn is dan ook dat de onderhandelingspositie van de VS enorm is versterkt, en dat andere landen daardoor bereid zijn om concessies te doen. Denk aan het verlagen van importheffingen op goederen uit de VS en het wegnemen van andere handelsbelemmeringen. Trump is er namelijk van overtuigd dat de VS meer spullen koopt uit het buitenland dan andersom, omdat andere landen de VS oneerlijk behandelen door handelsbeperkingen op te leggen.
Maar hoewel het klopt dat andere landen massaal met de VS tot een oplossing proberen te komen om de heffingen van tafel te krijgen, heeft nog geen enkel land officieel toezeggingen gedaan. Het lijkt dan ook niet zo heel waarschijnlijk dat alleen de bereidwilligheid om te praten de echte reden is voor Trump om de heffingen op te schorten.
Wat dan wel?
De totale crisis die de afgelopen week ontstond op de financiële markten, is waarschijnlijk een betere verklaring voor de draai van Trump. Zo daalden de aandelenmarkten wereldwijd met percentages die we alleen kennen van grote economische crises. De Dow Jones Index kelderde ruim 10 procent en de S&P500 zelfs 12 procent. Aandelen gingen massaal in de aanbieding, omdat beleggers ervan uitgaan dat de heffingen de winstgevendheid van bedrijven onder druk zetten (spullen inkopen wordt immers veel duurder door de heffingen) en zelfs voor een wereldwijde recessie kunnen zorgen.
Toch zat de echte ommekeer hem waarschijnlijk niet in de aandelenmarkten, maar in de markt voor staatsobligaties. De rente op Amerikaanse staatsleningen liep dinsdag en woensdag snel op, omdat grote beleggers hun Amerikaanse staatsobligaties verkochten. Het rendement op staatsleningen, noem het voor het gemak de rente, is afhankelijk van de prijs van zo'n lening. Hoe goedkoper het schuldpapier van de hand wordt gedaan, hoe hoger de rente.
Zie het zo: als je 100 euro uitleent aan de staat en daarop 2 euro rente krijgt per jaar, heb je 2 procent rente. Maar als je die lening verkoopt aan een ander voor 50 euro (een extreem voorbeeld), omdat je geen vertrouwen meer hebt in de Amerikaanse overheidsfinanciën, dan schiet de rente op zo'n obligatie omhoog naar 4 procent (2 euro op een waarde van 50 euro). Oplopende rentes zijn pas echt eng voor welke overheid dan ook, want het betekent dat het duurder wordt om geld te lenen en dus moeilijker om de begroting op orde te houden.
"De stress op de obligatiemarkt liep snel op, en werd een bedreiging voor de financiering van nieuw uit te geven staatsschuld", legt beurscommentator Durk Veenstra uit. "Dus moest er worden ingegrepen, door de Amerikaanse centrale bank of door Trump."
Trump geeft toe
En in weerwil van wat zijn mensen zeggen over de 'sterke onderhandelingspositie' van de VS, gaf Trump gisteren in feite ook gewoon toe dat de onrust op de financiële markten de echte reden was voor de ommekeer. Op de vraag waarom hij een pauze van 90 dagen afkondigde, zei Trump: "Mensen werden een beetje springerig. Ze werden een beetje bang."
Het opschorten van de ergste heffingen leidde hoe dan ook tot opluchting op de financiële markten. De rente op staatsobligaties stabiliseerde weer op een wat lager niveau en de aandelenbeurzen schoten omhoog in de VS en later ook in Azië en Europa. Maar het is maar zeer de vraag of het ergste nu achter ons ligt.
Hebben we het ergste gehad?
"In alle eerlijkheid, de huidige situatie is niet alleen chaotisch, het is gestoord", schrijft ING-econoom Carsten Brzeski. Hij waarschuwt dan ook voor te veel optimisme: "Vergeet niet dat we dit eerder hebben meegemaakt, met aankondigingen en dan pauzes, om vervolgens de importheffing te herintroduceren."
"De draai van Trump zorgt even voor opluchting, maar de zorgen blijven", zegt ook Veenstra. "Want Trumps onvoorspelbaarheid zorgt voor onzekerheid, en dat werkt verlammend voor de economie. Met blijvende schade als gevolg."
Houd jij de acties van Donald Trump nog bij?
Ontvang het laatste nieuws over de handelsoorlog direct op je telefoon. Zet meldingen aan voor economisch nieuws in de instellingen van de RTL Nieuws-app.