Door AI zal stroomverbruik wereldwijd de komende jaren fors stijgen

"De wereldwijde vraag naar elektriciteit van datacenters zal de komende vijf jaar naar verwachting meer dan verdubbelen, en in 2030 zal er net zoveel elektriciteit voor worden verbruikt als door heel Japan nu", zegt directeur Fatih Birol van het IEA.

De vraag naar elektriciteit vanuit 'AI-geoptimaliseerde datacenters' zal naar verwachting zelfs meer dan verviervoudigen. Vooral in de VS groeit het stroomverbruik van datacenters hard. Naar verwachting zal het daar bijna de helft van alle groei van stroom tussen nu en 2030 voor z’n rekening nemen. In Japan gaat het om meer dan de helft. 

Dataverwerking

"Door het gebruik van AI zal de Amerikaanse economie in 2030 naar verwachting meer elektriciteit verbruiken voor dataverwerking dan voor de productie van alle energie-intensieve goederen samen, waaronder aluminium, staal, cement en chemicaliën", schrijft het IEA.

In andere ontwikkelde landen zal die groei waarschijnlijk ongeveer 20 procent zijn. De belangrijkste energiebronnen voor datacenters zijn hernieuwbare energie en aardgas. Die zijn het meest kosteneffectief en beschikbaar.

In allerlei sectoren wordt gekeken hoe AI kan worden ingezet. In de zorg is het geen wondermiddel, blijkt uit deze reportage die we recent maakten:

Maar vanwege het gebruik van gas kan de CO2-uitstoot toenemen. Ook zijn er zorgen over de groeiende vraag naar grondstoffen voor de apparatuur in datacenters, en over het watergebruik.

Maatschappelijke discussie

Daarom zou het goed zijn als er een maatschappelijke discussie ontstaat over wannéér mensen en bedrijven AI inzetten, vindt onderzoeker Luis Cruz van de TU Delft. Want soms is een zoekopdracht met Google Search net zo effectief.

"Als je dezelfde zoekopdracht geeft aan ChatGPT als aan Google, en dus een vergelijking maakt tussen het gebruik van AI versus geen AI, dan zit daar een factor 15 verschil tussen, wat water en energiegebruik betreft", zegt Cruz.

Vorig jaar werd AI in Nederland door bijna een kwart (22,7 procent) van alle bedrijven met 10 of meer werknemers gebruikt. Dit was een toename van bijna 9 procentpunt ten opzichte van 2023. In de drie jaar daarvoor was het gebruik van AI-technologie relatief stabiel.

(bron: CBS)

Daarom zouden mensen niet gedachteloos al hun vragen aan ChatGPT moeten stellen, maar eerst bedenken of je er niet net zo goed een gewone zoekopdracht van kan maken. Want niet alleen kan AI het klimaatprobleem verergeren, ook is er enorm veel water voor nodig.

Oververhit

Het water wordt niet zozeer gebruikt voor de technologie op zichzelf, legt Cruz uit. Het heeft te maken met de schaal waarop die wordt ingezet. Het zit hem in de computers, de servers, in datacenters waarop de software draait. 

Elke vraag aan ChatGPT kost veel rekenkracht van die servers, waardoor warmte ontstaat. De servers dreigen daardoor oververhit te worden, en moeten met water worden gekoeld. 

Maar datacenters zijn weinig transparant over de hoeveelheid water die wordt gebruikt. Voor een deel kan het water worden hergebruikt, zegt Cruz, maar een deel verdampt en ontsnapt daardoor naar de atmosfeer.

Duurzaamheid

Er zijn dus zorgen over de duurzaamheid van AI. Toch denkt het IEA dat de CO2-uitstoot beperkt blijft, als je een vergelijking maakt met de uitstoot van de hele energiesector. 

Ook gebruiken veel datacenters hernieuwbare energie. Daar sluiten ze nu geregeld contracten voor af met wind- en zonneparken. Cruz: "Dat is heel mooi. Maar er is ook hernieuwbare energie nodig voor andere zaken in de maatschappij, voor mensen en bedrijven."

Tegelijk is er de hoop dat juist door het gebruik van AI de innovatie in energietechnologie zoals batterijen en zonnepanelen kan versnellen. Maar mensen moeten niet denken dat AI alle problemen met uitstoot of watergebruik wel zal oplossen, zegt de Delftse onderzoeker.

Financiële prikkels

Voordat AI ons kan helpen, vindt hij, zal de maatschappij eerst zelf een antwoord moeten vinden op de vraag hoe de uitstoot naar beneden kan en hoe er met schaarse grondstoffen en afval moet worden omgegaan.

Cruz: "Dit soort problemen kan je alleen oplossen met de juiste financiële prikkels. Als die er niet komen, kan AI roepen wat het wil, maar worden de problemen niet opgelost." Tegelijkertijd weten we ook, zegt hij: dit zal niet meer stoppen. Vandaar de noodzaak van maatschappelijk debat.

IEA-directeur Birol zegt: "AI is een instrument, potentieel een ongelooflijk krachtig instrument, maar het is aan ons – onze samenlevingen, overheden en bedrijven – hoe we het gebruiken."