Nieuw 'hoofdstuk' tussen VK en EU na Brexit: 'Politieke en wellicht economische doorbraak'

Volgens Saenen is het voor het eerst sinds de Brexit (2020) dat het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie op deze manier toenadering met elkaar zochten. De Britten spreken van nieuw een 'nieuw hoofdstuk' in de relatie tussen het VK en de EU. 

"Het is tijd om vooruit te kijken en om de afgezaagde debatten en politieke gevechten achter ons te laten", zegt de Britse premier Keir Starmer over de afspraken. Saenen ziet dat de gevoeligheden van eerder, die ook bij de Europese Unie leefden, wat meer naar de achtergrond verdwenen. 

Dit blijkt ook wel uit de woorden van Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. "De boodschap die we vandaag de wereld in sturen is dat wij in Europa in een tijd van wereldwijde instabiliteit bij elkaar blijven. Een sterke relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk is daarvoor van fundamenteel belang." 

Defensie 

De 'Russische agressie tegenover Oekraïne' speelt een rol, valt te lezen in een gezamenlijk statement van de EU en het VK. Daarom is afgesproken dat de Britten kunnen putten uit de pot van 150 miljard euro die Europa gaat uitlenen voor de productie en aankoop van defensiematerieel. De leningen zijn bedoeld voor EU-lidstaten en nu dus ook voor het VK. 

Dit is onderdeel van het Europese SAFE (European Defence Industry Instrument)-project, dat de Europese veiligheid moet bevorderen. 

Daarnaast gaan de EU en het VK intensiever informatie uitwisselen en vaker overleggen over onder meer defensie en veiligheid. Saenen benadrukt dat het VK een grote militaire macht is en dat het vertrek van het VK uit de EU in 2020 zorgde voor een 'krater' in het Europese defensiebudget. 

Visserij 

Voor de persconferentie van Starmer en Von der Leyen werd al duidelijk dat er afspraken zijn gemaakt over visserij. 

Vissers uit beide machtsblokken krijgen tot juni 2038 toegang tot elkaars wateren. De eerdere afspraak was 2026. Deze deal is 'goed nieuws voor Nederlandse vissers', zegt belangenorganisatie VisNed. Directeur Geert Meun zegt dat hij vooral te spreken is over de lange looptijd van de de deal. 

Britse vissers zullen minder blij zijn met de visserij-afspraken. "Hoewel visserij maar voor een heel klein deel bijdraagt aan de Britse economie, brengt deze sector van oudsher emoties met zich mee", aldus Saenen. 

Hamburgers en worsten 

Tegenover de visserijdeal staat dat Europa soepeler is wat betreft voedsel- en warenstandaarden. De Britten kunnen hierdoor weer producten als 'hamburgers en worsten' naar Europa exporteren, staat in een Brits statement. 

Bovendien is er in hoofdlijnen afgesproken dat jongeren makkelijker tussen de EU en het VK moeten kunnen reizen. Concrete deals zijn hier nog niet over gemaakt. Vrij verkeer voor personen ligt gevoelig in het VK. 

De afspraken betekenen misschien ook wel goed nieuws voor Britse toeristen die het beu zijn om op Europese vliegvelden in de rij te moeten staan voor paspoortcontroles. Het is de bedoeling dat Britten op Europese vliegvelden makkelijker gebruik moeten kunnen maken van e-gates, de elektronische paspoortcontrole. Details hierover zijn nog niet bekend. 

Balanceeract 

Saenen ziet dat Starmer in eigen land moet 'koorddansen' tussen Britten die de Brexit een slecht idee vinden en landgenoten die nog steeds achter de Britse uittreding staan. 

"Maar Starmer heeft Europese samenwerking hard nodig. Hij hoopt dat hechtere samenwerking met Europa zal zorgen voor de broodnodige impuls voor de Britse economie. Veel Britten zijn namelijk ontevreden over de nog altijd stijgende kosten in het levensonderhoud", aldus Saenen. 

Starmer wordt daarbij in het Britse parlement, het Lagerhuis, wel gesteund door een Pro-Europese meerderheid van zijn eigen partij Labour. 

Het is de derde handelsdeal die het Verenigd Koninkrijk deze maand sloot. Eerder werd er al afspraken gemaakt met India en de VS.

Jaren geleden was al bekend dat visserij een belangrijk thema is voor de Britten. Hieronder wordt uitgelegd waarom: