Schade door milieuvervuiling sterk gestegen: 46 miljard euro per jaar
Dat de uitstoot van milieuverontreinigende stoffen schadelijk is voor de gezondheid en de natuur wisten we al. Maar nu is ook uitgerekend hoe hoog het schadebedrag in Nederland is: 46 miljard euro per jaar. Dat is een flinke stijging ten opzichte van de 31 miljard euro in 2018, de vorige keer dat dit werd uitgerekend.
Het planbureau onderzocht de schade van milieuvervuiling aan de gezondheid van mensen, aan ecosystemen en aan gebouwen en materialen. Om tot één bedrag te komen, wordt daarom voor alle vormen van schade een bedrag in euro's bepaald.
De boosdoeners
Vooral koolstofdioxide en stikstofoxiden zijn de boosdoeners, naast fijnstof door verkeer en ammoniak uit de veeteelt. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving. Dat de milieuschade zo sterk is toegenomen, komt voor een belangrijk deel doordat er nieuwe inzichten zijn over de schadelijkheid van sommige stoffen, zoals fijnstof.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft daarom de richtlijnen voor de luchtkwaliteit in de afgelopen jaren flink aangescherpt. Ook wordt een schoon milieu nu belangrijker gevonden dan zeven jaar geleden.
Uitstoot zelf gedaald
De nieuwe cijfers zijn opmerkelijk, omdat de uitstoot zelf van milieuverontreinigende stoffen juist is gedaald. Dat het schadebedrag toch is gestegen, komt ten dele omdat luchtvervuiling vooral ouderen en mensen met een zwakke gezondheid treft, die er door de vergrijzing steeds meer zijn.
Door de milieuvervuiling worden mensen ziek en een deel kan voortijdig overlijden. Geschat wordt dat er in Nederland elk jaar bijna 8000 mensen eerder sterven als gevolg van luchtverontreiniging, becijferde het European Environment Agency. Daarnaast zorgt milieuverontreiniging ervoor dat de natuur schade oploopt, en er soorten verdwijnen.
Beroertes en astma
De overkoepelende organisatie van GGD'en in Nederland riep al eerder op tot meer schone lucht. Volgens de GGD is één op de zes beroertes in Nederland toe te schrijven aan luchtverontreiniging. Datzelfde geldt voor één op de zes kinderen met astma, één op de 13 hartinfarcten en één op de acht longkankerpatiënten.
Welke sectoren veroorzaken de grootste schade?
- Mobiliteit: 30 procent (13,7 miljard euro)
- Landbouw: 27 procent; waarvan tweederde door veeteelt (12,7 miljard euro)
- Industrie: 21 procent (9,6 miljard euro)
Al eerder bleek dat de uitstoot in de landbouw maar nauwelijks daalt. Het gaat daarbij vooral om luchtverontreiniging door ammoniak en methaanuitstoot, een zeer sterk broeikasgas. Beide worden vooral door (rund)vee uitgestoten. De uitstoot van alle stikstofhoudende stoffen leidt in totaal jaarlijks tot ruim 16 miljard euro aan schade.
Preventie
Het berekenen van milieuschade per sector is belangrijk, zegt PBL, omdat dan ook duidelijker wordt waar de meeste winst behaald kan worden.
"Zo zijn de kosten van gezondheidszorg hoog in Nederland, terwijl er ook geregeld discussie is over de vraag of er niet meer geld naar preventie zou moeten gaan. Milieuvervuiling reduceren kan je zien als een vorm van preventie", zegt onderzoeker Sander de Bruyn van PBL.
Het Planbureau wijst erop dat het inzetten op meer elektrische voertuigen een dubbel zo gunstig effect heeft. Niet alleen wordt door elektrische auto's de lucht schoner, maar ze voorkomen ook de uitstoot van CO2.
Schade nog hoger
Overigens ligt de echte schade volgens het Planbureau nog hoger dan die berekende 46 miljard euro per jaar. Want niet alle soorten uitstoot worden bijgehouden door de Emissieregistratie, de organisatie die daarvoor is.
Bijvoorbeeld ultrafijnstof wordt niet gemeten, en ook microplastics die uit wasmachines komen worden niet geregistreerd. En over andere stoffen, zoals PFAS, bestaat nog niet voldoende kennis om de schade te kunnen berekenen.
