Zijn briefjes van 500 echt boevengeld en waarom dan?

Het korte antwoord is eigenlijk: ja, daar heeft het alle schijn van. Het biljet van 500 euro is precies om die reden in 2019 ook uit de productie gehaald. Bestaande biljetten mogen nog wel gebruikt worden en zijn nog geldig, maar je ziet ze eigenlijk nooit.

Bin Ladens

En dat is nou precies het probleem, constateerden politiediensten, antiwitwas-organisaties en Centrale Banken al jaren gelden. In 2016 waren de vijhonderdjes goed voor ongeveer een derde van de waarde van alle eurobiljetten in omloop, maar meer dan de helft van de euroburgers had er nog nooit een in het echt gezien.

Uit een Nederlands onderzoek uit 2021 bleek zelfs dat slechts 26 procent van de ondervraagden ooit een 500 eurobiljet in handen had gehad.

Volgens Europol is dat een sterke aanwijzing dat vooral criminelen de biljetten gebruiken. In 2016 besloot de ECB al om te stoppen met het maken van de grootste biljetten. In 2019 rolden de laatste 500 euro's van de persen. De biljetten werden in die tijd ook wel Bin Ladens genoemd: iedereen wist dat ze bestonden, maar haast niemand leek te weten waar ze waren.

Efficient voor criminelen

De 500 euro-biljetten behoren tot de meest waardevolle biljetten ter wereld, waarmee ze buitengewoon populair werden in de wereldwijde onderwereld. Niet zo gek: cash is sowieso het betaalmiddel van keuze voor de onderwereld omdat het, anders dan bankbetalingen, niet te traceren is. Het nadeel is dan weer dat je het fysiek moet verslepen.

En dan is het grootste biljet al snel het handigst. "In het criminele circuit is er een behoefte aan €500 biljetten omdat de grote hoeveelheden crimineel geld internationaal gesmokkeld worden en het volume en gewicht sterk toeneemt zonder deze grote coupures", aldus de Financial Intelligence Unit, een overheidsinstelling die zich bezig houdt met de strijd tegen witwassen.

Ter illustratie: als je vijfhonderdjes gebruikt, weegt een miljoen euro maar een kilo of twee en past het in een vrij klein tasje. Als je er biljetten van 100 euro voor zou gebruiken, sleep je al met een kilo of 9 rond en een navenant grotere koffer of tas. Als je dat bedrag in briefjes van 100 dollar wil vervoeren, weegt het zelfs 11 kilo. 

De aantrekkingskracht voor de onderwereld is daarmee nogal groot. The Guardian schreef in 2016 zelfs dat op de criminele markt een 500-eurobiljet verhandeld zou worden voor meer dan 500 euro, omdat er zo veel vraag naar was.

Je kunt er verder niks mee

En ook De Nederlandsche Bank constateerde al dat de biljetten vooral voor boeven zijn, omdat je er in het legale circuit praktisch niets mee kunt: "Criminelen zetten grote coupures in bij onder meer de handel in verdovende middelen, waarmee vaak grote bedragen in contanten gemoeid zijn. Hoewel het biljet van 500 euro een wettelijk betaalmiddel is, kan er in het legale economische verkeer vrijwel niet mee worden betaald."

Inmiddels wordt het biljet dus al zes jaar niet meer gemaakt en op veel plekken, waaronder in Nederland, wordt het biljet niet meer in terug in circulatie gebracht als het bij een bank belandt. Toch is er nog altijd een enorme hoeveelheid aan 500-biljetten in omloop, met een gezamenlijke waarde van zo'n 110 miljard, blijkt uit statistieken van de ECB. In dat licht, lag er maar een heel klein deel bij Frits van Eerd.

Het kan handig zijn om contant geld in huis te hebben. Sommige Nederlanders doen wel aan cash en sommigen niet: