Kosten van overlast drones boven luchthaven kunnen oplopen tot miljoenen euro's

Afgelopen dagen was het drie keer raak op Europese luchthavens. Vanwege drones werd het vliegverkeer stilgelegd, omdat er anders ongelukken konden gebeuren.

Het scheelde dat het incident met drones, gisteren op het vliegveld van het Deense Aalborg, 's avonds was. Dat zegt Joris Melkert, luchtvaartexpert van de TU Delft. Dan zijn er namelijk minder vluchten.

Schiphol

Sowieso is Aalborg geen grote luchthaven: vorig jaar waren er bijna 1,5 miljoen passagiers. Ter vergelijking, op Eindhoven waren dat er bijna 7 miljoen, op Schiphol bijna 67 miljoen.

Mocht op een luchthaven als Schiphol in de ochtend- of de middagspits, als er veel vliegtuigen aankomen en vertrekken, het vliegverkeer een paar uur stilliggen, dan kost dat minstens enkele miljoenen euro's, zegt Melkert. Op Schiphol vertrekken bijvoorbeeld morgen in de ochtend tussen 07.00 uur en 08.00 uur 42 vliegtuigen en er landen er bijna net zoveel.

Passagiers naar bestemming

Vliegmaatschappijen hoeven passagiers niet te compenseren bij vertraging door drones, denkt Melkert. Hij verwacht dat er dan sprake is van overmacht: ze kunnen er niets aan doen.

Maar toch kunnen de kosten flink oplopen, als vluchten niet kunnen doorgaan of moeten uitwijken, legt hij uit. Passagiers moeten immers wel op hun bestemming aankomen.

Als een vliegtuig moet uitwijken naar een andere luchthaven, dan moet je mogelijk extra vliegen. Dat kost extra brandstof en extra kosten voor piloten en cabinepersoneel, aldus Melkert. Hetzelfde geldt als een vlucht wordt verschoven naar een later tijdstip.

Volgens een overzicht van Eurocontrol, de Europese luchtverkeersleiding, waren in 2022 de kosten per vlieguur voor een Boeing 737 ruim 4300 dollar (bijna 3700 euro). Dat is inclusief bemanning en brandstof. "Daar mag je nu zeker 20 tot 30 procent bij tellen", zegt Melkert.

Stukje leeg vliegen

Als vluchten uitvallen, of uitwijken, dan is ook het probleem dat vliegtuigen de volgende dag niet op de juiste plek staan, aldus Melkert. Dat geldt ook voor de bemanning. Een vliegtuig moet dan eerst een stukje vliegen om te komen waar het eigenlijk moet staan.

Als er geen cabinepersoneel mee hoeft, dan zijn de toestelkosten wel 15 tot 20 procent lager, ook omdat er minder brandstof mee hoeft, het toestel is immers lichter, zegt Melkert.

Soms een week last

Als het vluchtschema in de war raakt, dan kan het soms wel een week duren voordat het helemaal is opgelost, denkt Melkert. Zeker voor bestemmingen waarop maar weinig wordt gevlogen, want het kan dan een paar dagen duren voordat er weer een vlucht is.

Vluchten zijn vaak voor gemiddeld 80 procent vol, aldus Melkert, dat maakt het lastig om passagiers van één toestel te verdelen over andere vluchten. En passagiers laten vliegen met de concurrent kost geld, maar mogelijk is dat goedkoper dan een paar hotelovernachtingen.

Hotel en vouchers voor drinken

Luchtvaartmaatschappijen hebben wel zorgplicht voor passagiers, zegt Melkert. Ze zullen aan hen dus vouchers moeten geven voor een consumptie, als de vertraging twee uur of meer is. Als het nodig is, moet een luchtvaartmaatschappij ook een overnachting of transfer van of naar een andere luchthaven verzorgen. Zo vervoerde KLM gisteravond nog passagiers per bus van de luchthaven van Billund, waar het toestel naar was uitgeweken, naar Aalborg.

Vliegmaatschappijen hebben waarschijnlijk deals met hotels en taxi- of busbedrijven, denkt Melkert. Hotels kunnen dan niet zomaar de prijs verhogen als er door een drone plotseling veel passagiers ergens ondergebracht of vervoerd moeten worden.

Luchthavens

Ook voor luchthavens is het vervelend als vluchten niet doorgaan, of uitwijken, aldus luchtvaarteconoom Rogier Lieshout. Vliegvelden halen hun inkomsten als start- en landingsgelden die vliegmaatschappijen betalen. Daarnaast zijn er inkomsten uit bijvoorbeeld winkels en passagiers die hun auto parkeren. Als er minder vluchten worden uitgevoerd, nemen de inkomsten voor luchthavens navenant af, zegt Lieshout.

Misschien kopen passagiers die al op de luchthaven zijn wat meer in winkels en horeca, maar als een vertraging langer duurt, dan komen ze niet naar de luchthaven, zegt hij. Mogelijk wordt een deel van de reizen later alsnog ingehaald. Maar hoe langer een luchthaven gesloten is, hoe meer mensen afzien van de reis. Een zakenreiziger zal thuisblijven als hij zijn afspraak niet meer kan halen, zegt hij.

Als passagiers op een later tijdstip alsnog vliegen, dan moet de luchthaven extra medewerkers inzetten en daarvoor overwerkvergoedingen betalen, zegt Lieshout.

Passagiers

Voor passagiers zijn er ook nadelen als ze niet of pas later kunnen vliegen, aldus Melkert. Zo is het lastig als je een vergadering mist. En misschien mis je wel een opdracht. Als je naar familie of vrienden gaat, dan is het vervelend als je later aankomt, zegt hij.

Vracht

In passagiersvliegtuigen gaat meestal ook vracht mee. Voor generieke vracht, zoals pakketjes en mode, zal het vaak niet veel uitmaken als deze wat later aankomt, denkt Lieshout.

Anders is het in het geval van bijvoorbeeld een chipmachine van ASML, als die later aankomt, dan krijgt ASML wat later betaald en de machine moet langer worden verzekerd, aldus Lieshout. Omdat die machines peperduur zijn, kan het om aardige bedragen gaan.

Europa is steeds vaker doelwit van fysieke sabotage door Rusland. Daarmee wordt de Russische dreiging ook buiten Oekraïne steeds tastbaarder, toont deze video: