AI-chatbots als beleggingsadviseur? 'Ze verzinnen maar wat'

Uit een peiling die investeringsplatform Etoro elk kwartaal laat uitvoeren, blijkt dat 13 procent van de Nederlandse particuliere beleggers bijvoorbeeld ChatGPT inzet voor hun investeringen. In het derde kwartaal vorig jaar was dat nog 9 procent. Aan het onderzoek deden in totaal 11.000 deelnemers mee.

Nederlandse beleggers gebruiken AI-chatbots vooral omdat het hen, naar eigen zeggen, onderzoekstijd bespaart. Ook vinden ze soms dat AI betere beslissingen kan nemen dan zijzelf. Bijna 20 procent van de ondervraagde beleggers vindt zelfs dat AI betere beleggingen kiest dan een fondsbeheerder.

Risico's

Volgens deskundigen is voorzichtigheid geboden bij het gebruik van AI-programma's als ChatGPT voor beleggingsadvies. Zo is het niet altijd duidelijk waar de chatbots hun informatie vandaan halen. "Voor grote chatbots geldt vaak: garbage in, garbage out", zegt Durk Veenstra, beurscommentator bij RTL Z. 

"Misschien komt de informatie wel van sociale mediaplatforms als Twitter en Reddit. Daar heb je niks aan." Ook bestaan er kleinere AI-chatbots, zoals die van The Financial Times, die alleen antwoord geeft op basis van eigen content van de krant. Hoewel daarbij vaak duidelijker is waar de kennis vandaan komt, kan de chatbot alsnog met informatie aan de haal gaan, meent Veenstra.  

Veel mensen gebruiken gratis versies van chatbots, aldus Martine Hafkamp van Fintessa Vermogensbeheer. "Daar zien we dat deze bots, vooral bij feiten die nog geen drie jaar oud zijn, snel gaan hallucineren. Oftewel: ze verzinnen maar wat." Ze legt uit dat dit gevolgen heeft voor het advies dat de chatbot geeft, omdat het bij beleggen juist belangrijk is om toegang te hebben tot veel recente nieuwsfeiten. 

'Beleggen blijft onzeker'

Ook bestaat de kans dat door kunstmatige intelligentie alleen maar 'winnaars' worden aanraden, legt beurscommentator Veenstra uit. Hij waarschuwt dat dit kan leiden tot gebrekkige risicospreiding. Bij risicospreiding worden beleggingen verdeeld over bijvoorbeeld verschillende sectoren, regio's en bedrijven. "Beleggen blijft onzeker. Morgen kan er een oorlog uitbreken. Dat kunnen wij niet voorspellen, maar AI ook niet", aldus de beurscommentator.

Daar is Hafkamp het mee eens: "Bij AI-tools is alles op basis van informatie uit het verleden. Dat is geen goede basis voor de toekomst. De chatbot is er niet op getraind als er iets onverwachts gebeurt." 

De Vereniging van Effectenbezitters (VEB) merkt dat mensen openstaan voor het gebruik van AI voor beleggingsadvies, maar dat ze ook worstelen met de manier waarop ze dat moeten doen. Kunstmatige intelligentie biedt kansen, ziet Joost Schmets, woordvoerder van de belangenvereniging. 

Zo richt AI zich voornamelijk op data en zijn ze minder gevoelig voor emoties, zoals managementpraatjes. Maar ook hij wijst op de gevaren als onduidelijkheid over de herkomst van de data en bevooroordeelde informatie bevooroordeeld. "Voor het interpreteren van de informatie is echt een menselijke maat nodig", meent Schmets. 

Volgens de woordvoerder moet AI niet als 'het nieuwe evangelie' worden bestempeld. "Iemand die niets van beleggen weet en alleen ChatGPT gebruikt, kan de antwoorden niet op waarde schatten."

Studenten beleggingsverenigingen 

Ook bij studentenbeleggingsverenigingen experimenteren ze met het gebruik van AI. Bij deze verengingen beheren de leden een gezamenlijk portfolio. Ze zijn zich bewust van de risico's die dit met zich meebrengt en daarom zijn ze wel voorzichtig. 

Wanneer de leden van Pecunia Causa in Nijmegen samenkomen om de koop of verkoop van aandelen te bespreken, krijgt ieder lid de mogelijkheid om een pitch voor te bereiden. "Bij het maken van die pitches wordt zeker AI gebruikt," zegt Julian Damaschek, bestuurslid van de vereniging. Bijvoorbeeld om visuals te maken.

Maar kunstmatige intelligentie kan volgens hem ook helpen bij het schetsen van een eerste beeld van een aandeel. Door AI te vragen om een analyse, worden kerncijfers en -financiën getoond. "Het is een gemakkelijke manier om een basis te vormen", meent Damaschek. 

Hij vindt het belangrijk om te controleren waar de informatie vandaan komt en noemt het daarom positief dat ChatGPT tegenwoordig aan bronvermelding doet. Dat maakt het gemakkelijker om te controleren waar de chatbot zijn kennis heeft verkregen. 

Volgens bestuurslid van beleggingsclub Carpe Divitias in Zwolle Pieter Werkman is AI in staat om aan te geven welke marktsegmenten het naar verwachting goed zullen doen. "Maar het is alsnog belangrijk om kritisch naar de verschillende aandelen binnen die segmenten te kijken." 

Met het concreet volgen en voorspellen van een koers heeft AI meer moeite, merkt hij op. "Daarin moet je balans vinden en op voorhand een strategie bepalen." Volgens hem verdwijnt het mensenwerk daarom niet. 

Paar euro

"Niemand heeft een glazen bol. Het is een kwestie van: hoeveel risico wil je nemen? Voor een paar euro kun je misschien eens proberen het advies van AI op te volgen", aldus Werkman. Met grote bedragen zou hij het afraden.

Bij de vergaderingen over het gezamenlijke portfolio van de leden is minder ruimte voor kunstmatige intelligentie. Volgens het bestuurslid is de vereniging van mening dat daar "adequate en weloverwogen beslissingen genomen moeten worden". In dat geval wordt er vaak verder gekeken dan naar wat een robot adviseert, aldus Werkman. 

Ook voor gezondheidsvragen wordt AI steeds vaker ingezet - maar is ChatGPT wel een goede huisarts? Je ziet het in deze video: