Exportban en wanbeheer: wat is er loos bij de Nijmeegse chipmaker Nexperia?
Een machtsgreep door de Nederlandse overheid bij chipfabrikant Nexperia, wanbeheer door de Chinese topman, dreiging om op de zwarte lijst van de VS te komen, een exportban door China en onrust bij klanten. Er speelt heel wat bij Nexperia. Vijf vragen en antwoorden om duidelijkheid te scheppen.
Demissionair minister van Economische Zaken (EZ) Vincent Karremans greep eind september hard in bij de Nijmeegse chipfabrikant Nexperia, die in Chinese handen is.
Het bedrijf kan daardoor maximaal één jaar niet zomaar grote beslissingen nemen zonder toestemming van de Nederlandse overheid. En de overheid mag beslissingen binnen het bedrijf terugdraaien. De minister maakte gebruik van de Wet beschikbaarheid goederen, die in 1952 van kracht werd en nu pas voor het eerst gebruikt is.
1. Waarom deed de minister dit?
Karremans was bang dat de Chinese eigenaar activiteiten zou weghalen uit Nederland of Europa. In een Kamerbrief schrijft hij dat hij vreesde voor 'de oneigenlijke verplaatsing van productiecapaciteit, financiële middelen en intellectuele eigendomsrechten naar een buitenlandse entiteit die eigendom is van de ceo en die niet aan Nexperia verbonden is'.
Daardoor is volgens Karremans het risico dat kennis en productiecapaciteit weglekt, die 'cruciaal is voor de Europese auto-, consumentenelektronica- en defensie-industrie'.
2. Die machtsgreep was niet het enige, toch?
Nee. De Ondernemingskamer zette Xuezheng Zhang, de Chinese topman van Nexperia, voorlopig aan de kant. Er is een onafhankelijke bestuurder aangesteld. Daarnaast worden alle aandelen in Nexperia, op één na, nu beheerd door een onafhankelijke advocaat.
In deze video zegt minister Karremans dat Nexperia een cruciaal bedrijf is (de tekst gaat verder onder de video):
Wingtech, het Chinese bedrijf dat eigenaar was van Nexperia, is daardoor nog wel de economische eigenaar van Nexperia, maar het heeft er niets meer te vertellen.
3. Waarom is Zhang precies aan de kant gezet?
De ceo trok de bankvolmachten in van een aantal bestuurders, zoals de cfo. In plaats daarvan mochten onervaren personen, waarvan één geen werknemer was van Nexperia, wel bankzaken regelen. Nexperia's hoofd juridische zaken maakte bezwaar, maar werd ontslagen.
Verder bestelde de Chinese CEO voor Nexperia veel meer chips dan nodig. Het ging in heel 2025 om orders voor 200 miljoen dollar (171 miljoen euro), terwijl er maar voor 70 à 80 miljoen dollar aan chips nodig was.
Die bestellingen deed Zhang bij een Chinees bedrijf, waar hij een groot belang in had. Frappant is dat dat bedrijf slecht draaide. Het lijkt er dus op dat Zhang met orders van Nexperia zijn andere bedrijf probeerde te redden.
Saillant is dat vorig jaar de Chinese toezichthouder Zhang nog op de vingers tikte. Vlak daarna trad hij af als topman van Wingtech. Zhang had eerder ook al een conflict met de autoriteiten in China vanwege onder meer handel met voorkennis en het stelen van bedrijfsgeheimen van zijn werkgever.
4. Wat speelt er nog meer?
Wingtech, de Chinese eigenaar van Nexperia, staat sinds eind vorig jaar op een zwarte lijst van de VS. Amerikaanse bedrijven mogen er dan geen zaken meer mee doen. Nexperia liep het risico ook op de zwarte lijst te komen.
Vanaf eind 2023 sprak Nexperia met het ministerie van EZ om ervoor te zorgen dat het als Nederlands bedrijf gezien zou worden en niet als Chinees. Wingtech zei bepaalde maatregelen te nemen, maar het bleef grotendeels bij toezeggingen.
Bij de overname van Nexperia, in 2019, was een Chinese koper nog geen probleem, maar nu is dat anders. Kijk maar naar de VS, waar president Donald Trump vreest dat China de VS economisch, technologisch en militair gaat overvleugelen.
Opvallend is dat Karremans zegt: "Ik hecht er belang aan te onderstrepen dat ik dit bevel heb genomen zonder last of ruggespraak met welk land dan ook." Dat bevestigde hij voor de camera van RTL Z.
Op 30 september ging de Amerikaanse '50% rule' in, waardoor bedrijven die zaken willen doen met Nexperia een vergunning (die in principe wordt geweigerd) bij de Amerikaanse overheid moeten aanvragen. Opvallend is dat Karremans ook op 30 september zijn beslissing nam, terwijl hij dus zegt dat Amerika geen rol heeft gespeeld bij het besluit.
5. Wat zijn de gevolgen van het ingrijpen bij Nexperia?
Van de Chinese overheid mag Nexperia mogen in China geproduceerde chips het land niet verlaten. Volgens oud-CEO van Nexperia, Frans Scheper, kunnen Karremans' maatregelen er juist toe leiden dat de productie van chips versneld naar China wordt verplaatst.
Een nieuwe fabriek van Zhang in China kan de productie van Nexperia's Europese fabrieken overnemen. Europese afnemers zullen de chips dan niet meer als eerste geleverd krijgen. De chips van Nexperia behoren niet de tot de geavanceerdste, maar zijn desondanks cruciaal.
Een verplaatsing van de productie naar China kan problemen voor de autoindustrie opleveren, zegt Pim Grol van branchevereniging RAI. "Chipvoorraden zijn niet groot en zomaar overstappen van leverancier kan niet."
Karremans wil tegen RTL Z niet zeggen of hij die vrees deelt. "Alle mededelingen die ik daar in het publiek over doe, zijn niet in het belang van Nederland." Hij zegt dat hij in contact is met de Chinese autoriteiten over het exportverbod.
RTL Z heeft tientallen Nederlandse productiebedrijven gevraagd of ze chiptekorten vrezen. Maar zij bevestigen dat nog niet. Bij Volkswagen en BMW zijn echter crisisteams aan de slag.
In deze video zie je hoe verslaggever Bart Reijnen zich verbaast over het uiterlijk van een geavanceerde chip die is gemaakt door een machine van ASML (dus niet die van Nexperia):