Waarom diamanten, zilver en goud geliefder worden onder kunstrovers
Binnen zeven minuten verdwenen zondagochtend een deel van Napoleons juwelen uit de Galerie d'Apollon in het Louvre. Zo'n kunstroof klinkt spectaculair, maar is niet uniek. Experts spreken van een toename als het gaat om diefstal van goud, zilver en diamanten uit musea. Waarom? En wat gebeurt er eigenlijk met zulke waardevolle objecten?
Volgens kunstdetective Arthur Brand is er de afgelopen tien tot vijftien jaar een duidelijke verschuiving zichtbaar: criminelen richten zich steeds vaker op goud, zilver en diamanten, omdat deze materialen een stuk makkelijker te verhandelen zijn dan schilderijen of andere kunstwerken.
"De goudprijs gaat door het dak, zilver ook," zegt Brand tegen RTL Z. "Een schilderij kun je niet zomaar verkopen; dat herkennen mensen meteen. Maar goud of zilver kun je omsmelten of aanpassen, dan zijn de objecten niet meer herleidbaar. Niemand weet dat jouw gouden ring wellicht van een bekend goud kunstwerk zou kunnen komen."
Goud vs Van Gogh
Hij noemt naast de dit jaar gestolen gouden helm uit Drenthe nog meer bekende kunstroven. In 2019 werd in Engeland een massief gouden toiletpot gestolen en vervolgens omgesmolten. In 2022 werd in Duitsland voor miljoenen aan grote gouden munten munten op mysterieuze wijze buitgemaakt. In Frankrijk was het vorige maand ook al raak, uit het National Museum of Natural History werd goud gepikt.
Ook internationale experts herkennen die trend. Volgens Marc Balcells, onderzoeker naar misdrijven tegen cultureel erfgoed, is het verschil tussen juwelen en schilderijen enorm: "Als ik een Van Gogh steel, is het een Van Gogh. Die kan ik alleen via de illegale kunstmarkt verkopen. Maar juwelen of diamanten kan ik in stukken breken en als losse edelstenen verkopen," zei hij tegen persbureau Reuters.
Dit maakt het werk van politie en opsporingsdiensten ingewikkeld. "Ze pakken vaak de dieven, maar zelden het gestolen goed," zegt Christopher Marinello, oprichter van Art Recovery International, dat wereldwijd gestolen kunst opspoort. "Zodra diamanten zijn geslepen of goud is omgesmolten, is het spoor definitief dood. Het 'terugvindpercentage' bij sieraden is nóg kleiner dan bij kunstwerken."
De opbrengst van gestolen goud, zilver of diamanten verschilt sterk per geval, legt Brand uit. Maar bij de Louvre-roof ligt dit bedrag hoog: "Als je alles bij elkaar optelt, kan een grote roof zoals die in het Louvre vele miljoenen opleveren" zegt Brand.
Risico's
Op de zwarte markt krijgt een dief volgens hem vaak slechts een derde van de werkelijke waarde. "Omdat er veel risico’s zijn, en iedereen dus ook risico loopt met zulke handel."
Brand legt uit hoe de kunstrovers verdienen aan een roof. "Goud en zilver wordt omgesmolten en doorverkocht. Voor diamanten geldt hetzelfde: alleen deze worden niet gesmolten maar uit de stukken gehaald. Bij kleine diamantjes is het bijna onmogelijk om te herleiden dat ze uit een kunstroof komen, dus die kunnen vaak direct in de verkoop.
De grote diamanten gaan ze waarschijnlijk bijsnijden of in meerdere kleinere stukken slijpen. Dit gaat wel ten koste van de waarde van de diamant, maar je kan de grote versie niet zomaar verkopen. De grotere diamanten hebben een grotere kans om herkend te worden."
Waarom deze roof uitzonderlijk is
Zo'n diefstal als die in het Louvre is volgens experts uitzonderlijk. Brand legt uit: "Museumroven gebeuren wereldwijd regelmatig, ik zou zeggen elke week wel ergens ter wereld. Maar het Louvre is anders. Binnen zeven minuten een deel van de collectie stelen uit het bekendste museum ter wereld is ongekend. Zo’n roof zie je normaal alleen in films."
De Franse overheid spreekt van een 'nationale vernedering'. Het is de afgelopen maanden niet bij één incident gebleven. In de afgelopen twee maanden zijn zeker vier Franse musea bestolen. Volgens Marinello zien we zo'n patroon op meerdere plekken, van Frankrijk en Nederland tot Egypte. "Als je goud of juwelen in je collectie hebt, moet je je zorgen maken," waarschuwt hij.
De trend lijkt samen te vallen met stijgende goud- en zilverprijzen én krimpende museumbudgetten. Dit is ook de theorie van Kimmo Leva, directeur van de Finse National Gallery. Hij denkt dat het maken van economische keuzes en geld steken in beveiliging op gespannen voet met elkaar leven.
Goudkoorts in de kunstwereld
De kans dat gestolen juwelen teruggevonden worden, is niet groot en hangt sterk af van timing. Brand: "De vraag is echt hoe snel de daders gepakt worden. Hoe langer het duurt, hoe groter de kans dat diamanten al geslepen zijn en goud is omgesmolten."
Brand kijkt er niet van op als copycats opstaan in de toekomst: "Criminelen gaan dit zien en denken, 'dit kan ik ook'." Maar wie er straks met een verhuislift langs het Rijksmuseum wil gaan staan is gewaarschuwd, want volgens de experts gaan de verantwoordelijke dieven van de Louvre-roof hoogstwaarschijnlijk gepakt worden.
Hieronder een reconstructie van de juwelenroof uit het Louvre gemaakt door de Franse zender BFMTV met behulp van Artificial Intelligence.