Economie marcheert niet mee als er meer geld naar defensie gaat
De miljarden euro's die Nederland wil steken in defensie dragen vrijwel niet bij aan de economische groei. Dit concludeert het Centraal Planbureau (CPB) in een vandaag gepubliceerd rapport. Defensie kan ons zelfs meer geld gaan kosten dan het oplevert in euro's.
Net als veel andere landen heeft Nederland afgesproken om op termijn 5 procent van het bruto binnenlands product (bbp) uit te geven aan defensie. 3,5 procent van de nieuwe Navo-norm is bedoeld om direct in defensie te investeren. De overige 1,5 is er voor de 'bredere weerbaarheid'.
Dit jaar geeft Nederland 22 miljard euro uit aan defensie, net boven de voormalige norm van 2 procent. Om de nieuwe norm te halen moet er zo'n 16 tot 19 miljard euro bij. Uit het onderzoek van het CPB blijkt nu dat die miljardeninvestering de Nederlandse economie vrijwel niet laat groeien.
Dat komt onder andere doordat Nederland kampt met arbeidskrapte. Het is daardoor zeer waarschijnlijk dat het nieuwe defensiepersoneel uit andere sectoren komt, waar zij vervolgens een gat achterlaten. De krapte verplaatst zich zo naar andere sectoren.
Verder wordt het grootste deel van de defensie-investeringen gestoken in producten die uit het buitenland worden geïmporteerd, zoals vliegtuigen en wapensystemen. Zo komt het uitgegeven geld niet in Nederland terecht. "Alles bij elkaar blijft het effect op de economische groei klein", aldus het planbureau.
Grote doorbraak
Volgens het CPB leveren investeringen in defensie een kleinere bijdrage aan de productiviteitsgroei dan publieke investeringen, zoals in publieke infrastructuur, bijvoorbeeld wegen. Voor investeringen in defensieonderzoek geldt hetzelfde. Het onderzoek focust vaak op een specifieke militaire toepassing en minder op de brede inzet in andere sectoren.
Rabobank deed eerder dit jaar onderzoek naar defensie-uitgaven op Europees niveau. Senior econoom Frank van Es, die daaraan meewerkte, herkent zich voor een deel in het CPB-onderzoek. Hij is wel wat minder somber.
"Als het lukt om op Europees niveau de productie van defensiematerieel op te voeren, dan speelt het importprobleem al een stuk minder", zegt hij tegen RTL Z. En Nederland mag dan krap in de mensen zitten, dat geldt niet voor andere delen van Europa, zoals Scandinavië en Zuid-Europese landen.
En als je dan een land bent met een lage werkloosheid, is het economisch effectiever om je op defensie-uitgaven te richten die minder arbeidsintensief zijn, maar juist kapitaalintensiever, aldus Van Es. Zoals onderzoek en ontwikkeling (R&D).
Defensieonderzoek heeft eerder bijgedragen aan een grote doorbraak waar de brede samenleving wat aan heeft. De GPS, ontwikkeld door een defensieonderzoek in de Verenigde Staten, is hier een voorbeeld van. Het CPB verwacht echter niet dat het Nederland lukt om op deze manier een vergelijkbare grote doorbraak te realiseren, want de schaal van het onderzoek is in Nederland veel kleiner.
Fundamentele doorbraken
Van Es denkt dat het zeker mogelijk is dat weer dat soort fundamentele doorbraken vanuit de defensie-industrie komen, al 'kan hij niet voorspellen welke ontwikkelingen gaan optreden'. Wel ziet hij, in Europees verband, een grotere rol weggelegd voor de economische impact van R&D.
Het planbureau benadrukt dat economische groei niet bepalend moet zijn in keuzes rond defensie-uitgaven. Het doel van de defensie-uitgaven is namelijk het verbeteren van de weerbaarheid en veiligheid van Nederland. "Een essentiële voorwaarde voor een goed functionerende economie", zo stelt het CPB.
Bij VDL in het Limburgse Born rolden eerst auto's van de band, maar nu drones. In de video hieronder wordt uitgelegd hoe dat zit: