Geen gourmet of AYNIL: zo vieren Nederlanders in het buitenland kerst

Hoeveel Nederlanders er precies in het buitenland wonen, is niet duidelijk. Volgens de laatste cijfers uit 2021 wonen er 830.000 Nederlandse mensen in één van de OECD-landen. Dat zijn landen die een economisch samenwerkingsverband hebben. Denk bijvoorbeeld aan Mexico, Canada, Polen en Noorwegen.

Kerst down under

Sandra van Veen woont met haar man, kinderen en hond ook in zo'n land, namelijk Australië. Drie jaar geleden emigreerde het gezin. Met kerst was dat even wennen. "Het eerste jaar vierden we kerst zoals we dat in Nederland ook zouden doen, maar dat was geen succes. Omdat het hier zomer is, is het veel te warm om überhaupt een warme uitgebreide maaltijd te eten."

Het jaar daarna is het gezin daarom gaan kamperen, want in Australië is het nu zomervakantie. "Sindsdien doen we dat. Onze dochter van 10 gelooft nog in de kerstman, dus elk jaar zetten we koekjes en melk neer voor de Elf on the Shelve, een Amerikaanse traditie." Eerder woonde Van Veen met haar man en kinderen namelijk in Amerika. De tradities uit dat land zijn er een beetje in gebleven. "Op kerstavond en op Eerste Kerstdag pakken we cadeautjes uit die de kerstman gebracht heeft."

Dit jaar staat er in de kersttijd een verhuizing op de planning. "Met kerst staan we op een camping, vlak bij Airlie Beach. We gaan daar waarschijnlijk snorkelen en zwemmen", zegt Van Veen. "Maar het blijft raar hoor, kerst vieren in de zomer."

Het hoge noorden

Ook Valerie Cook woont in het buitenland, in Zweden. Daar leeft ze samen met haar gezin. De familie viert kerst onder meer met een zogeheten Julbord, een Zweedse kersttafel met vlees, gepekelde haring en ander eten. "Dat wordt opgediend als een soort buffet of geserveerd in gangen", vertelt Cook. "Er wordt geen bier of wijn geserveerd, maar wel sterke drank."

Daarnaast zijn er overal kerstmarkten en worden er Zweedse kerstliedjes gezongen, zoals Helan Går. "Dat gaat erover dat je je glas volledig leeg moet drinken."

"De publieke omroep doet ook aan een soort van adventskalender en zendt iedere dag een aflevering van een verhaal uit, tot aan kerst. Dat bekijken veel mensen tijdens het ontbijt", zegt Cook. "Dit jaar gaat het verhaal over trollen en elfjes."

Gourmetten

Waar andere landen dus hun eigen kersttradities hebben, zitten we in Nederland vooral aan het gourmetstel. "Gourmetten past in de Nederlandse cultuur", zegt Alette Vonk, interculturalist bij de Universiteit Leiden. "Over het algemeen zijn Nederlanders individualistischer ingesteld dan in andere culturen."

"Iedereen wil het liefst een eigen bordje en lekker de autonomie behouden om zelf aan de slag te gaan en dat kan prima met gourmetten." Verder willen we volgens Vonk over het algemeen 'geen hemel en aarde bewegen in de keuken'. "Gourmette is een combinatie van individualisme en een zekere bescheidenheid: gastvrouw of -heer hoeft minder groots uit te pakken met een complexe maaltijd."

Groots kerstfeest in de VS

Waar we hier dus vaak individualistischer en bescheiden zijn, is dat in de Verenigde Staten beslist niet het geval. De Nederlandse Sharon Price, die er woont met haar grote gezin, weet er alles van. "Hier halen we gezamenlijk kerstpullen voor in huis en zetten we ook samen de boom op."

Aan de openhaard hangen sokken met cadeaus en gezin bakt steevast met zijn allen kerstkoekjes. "Tijdens kerstavond drinken we altijd chocolademelk met marshmallows, kijken we een kerstfilm en spelen we een spel als de kinderen daar zin in hebben."

Ook in huize Price kennen ze de traditie Elve on the Shelve, de 'elf' die door het hele huis verstopt wordt. Gisteravond hebben ze melk en koekjes voor hem klaargezet en vandaag stonden er cadeaus van de elf. "We pakken de cadeaus uit die onder de boom liggen", zegt Price. "Voor het eten halen we een kalkoen en die eten we met groenten. En we gaan wat leuks doen buiten de deur."

'Niet gastvrij'

Grotesk dus, voor Nederlandse begrippen. Onze tradities zouden in de Verenigde Staten niet kunnen aanslaan, denkt interculturalist Vonk. "Gourmetten kan daar niet zo populair worden als hier. Ik gok dat Amerikanen dat niet gastvrij zullen vinden."

Ook het kijken van All You Need Is Love op kerstavond is iets typisch Nederlands. "Dat past eigenlijk ook bij dat individualistische karakter: in plaats van samen aan een grote tafel zitten om te praten met elkaar, kijken we naar de televisie."

Tegelijkertijd raken bepaalde Amerikaanse kersttradities steeds meer ingeburgerd hier. "Sommigen geven elkaar meer cadeaus tijdens kerst of verruilen het gourmetstel voor een grote kalkoen."

Kersttradities in het buitenland

Nog een aantal buitenlandse kersttradities op een rijtje.

Japan: KFC
Massa's mensen gaan naar de KFC voor een "Kurisumasu ni wa kentakkii!", oftewel "Kentucky Met Kerstmis!". De traditie van het eten van "(gefrituurde) kerstkip" stamt van een marketingcampagne van 1974. Nog steeds verkoopt de KFC de meeste maaltijden op kerstavond. 

Spanje: het winnende lot
De Spaanse Nationale Loterij geeft eind december de grootste prijs van het jaar weg: El Gordo', oftewel de dikkerd. Dit is een groot sociaal evenement dat meestal op 22 december plaatsvindt. Mensen kopen hiervoor tientallen loten. 

Noorwegen: bezems en dweilen
In Noorwegen moet je tijdens Kerstmis je bezems en dweilen verstoppen. Ze willen hiermee kwade geesten voorkomen, die met kerstavond terug naar de aarde komen, 'rijdend' op een bezem of dweil. 

Oekraïne: kerstspinnen
In Oekraïne worden kerstbomen versierd met spinnenwebben. 

IJsland: kerstmonsters
Hier heb je Jólakötturinn, de IJslandse kerstkat. Dat klinkt schattig, maar net als een bepaald stuk brandhout is hij niet wat het lijkt: Jólakötturinn eet de kinderen op die zich niet hebben gedragen en die daarom ook geen nieuwe kleding voor kerst hebben gehad.

Venezuela: skaten
In Caracas, de hoofdstad van Venezuela, gaan mensen op skates naar de kerstmis-mis. In delen van de stad worden de straten zelfs afgezet zodat iedereen veilig naar de kerk kan skaten. 

Bron: ANVR