Onderzoek naar slachtoffers gijzeling school Bovensmilde: 'Over de schaduw heengestapt'
Bijna een halve eeuw na de gijzeling op de basisschool in Bovensmilde komt er een uitgebreid onderzoek naar de trauma's die de slachtoffers hebben opgelopen. Nazorg zoals we die vandaag de dag kennen, was destijds niet beschikbaar.
Eveline van der Vliet, de dochter van het toenmalige schoolhoofd, was een van de slachtoffers van het incident dat heel Nederland in zijn greep hield. Ze was tien jaar oud toen de gijzeling in plaatsvond.
23 mei 1977
Op 23 mei 1977 drongen vier Zuid-Molukse jongeren een basisschool in Bovensmilde binnen. 105 kinderen en vijf leerkrachten werden dagenlang vastgehouden. Na vier dagen werden de kinderen en één leerkracht vrijgelaten. Twee weken daarna kwamen de andere leerkrachten vrij.
De impact van de gijzeling op Van der Vliet en haar voormalige klasgenoten was enorm. "In bijna alle klassen waren de kinderen veranderd. Ze werden drukker, sneller agressief en ongeremder", vertelt Van der Vliet.
De gijzeling had niet alleen invloed op de leerlingen, maar op heel Bovensmilde. "Het heeft zijn sporen nagelaten", aldus Van der Vliet. Het hele dorp probeerde de gebeurtenis te verwerken. Een grote groep dorpsbewoners zette zich in om de basisschool elders op te bouwen. "Waar de school eerst stond, was lange tijd een lege plek. Nu staan er twee herdenkingstekens, waarvan één een Molukse herdenkingsplaats is." Dat gebeurde volledig uit eigen initiatief.
Steun bij elkaar
Bij de herdenkingstekens vonden de dorpelingen steun bij elkaar. "De gijzeling kwam natuurlijk niet uit de lucht vallen", zegt Van Der Vliet. Veel Molukkers kwamen vanaf 1951 onder valse beloftes naar Nederland en werden tijdelijk ondergebracht in onder meer voormalige concentratiekampen. Veel Molukkers kregen te maken met discriminatie en moesten noodgedwongen familieleden achterlaten op de Molukken.
Gijzeling in Ede
Van der Vliet benadrukt dat het initiatief om de stenen te plaatsen vanuit het dorp zelf kwam. "Er was amper nazorg, maar die tijden zijn nu zo anders." Ter vergelijking noemt ze de gijzeling in Ede die vorige maand plaatsvond. "Dat is heel anders behandeld dan toen bij ons. Je ziet nu wel heel veel verandering."
Traumabegeleider Irene Kersten ziet ook een positieve verandering sinds het incident. "Nazorg voor slachtoffers van dit soort situaties is aanzienlijk verbeterd. Tijdens dat incident werd dat helemaal niet gedaan." Kersten werkt momenteel aan het oprichten van een stichting om de nazorg voor jongeren te verbeteren.
Hoewel slachtofferhulp tegenwoordig wel beschikbaar is, is het vaak van korte duur. Maar nazorg is vaak langere tijd nodig. "Mensen moeten zelf om hulp vragen, dat is erg spannend", vertelt Kersten. "Die drempel kan heel hoog zijn, vooral omdat slachtoffers vaak veel angst ervaren. Daar is nog ruimte voor verbetering." De traumabegeleider vindt het essentieel voor slachtoffers om over de situatie te blijven praten. "Je voelt allemaal emoties die nieuw zijn. Als je blokkeert of niet weet wat je moet doen vanwege alle nieuwe emoties, is begeleiding belangrijk."
Slecht slapen
Van Der Vliet werd zelf jarenlang achtervolgd door haar trauma. "Ik was begin dertig toen ik het volledig besefte. Uiteindelijk ben ik over de schaduw heen gestapt en heb ik mijn trauma een plek kunnen geven." Helaas geldt dit niet voor iedereen. "Sommigen voelen zich belemmerd en slapen nog steeds slecht."
