Studentenprotest op universiteit in Nederland niet nieuw: 'Er heerst onvrede'

Volgens een woordvoerder van de driehoek van Amsterdam (politie, OM en stadsbestuur) vormde het tentenkamp een veiligheidsrisico.

Studentenprotesten op universiteitsterrein zijn niet nieuw. Sterker nog, studentenbezettingen vinden ongeveer om het decennium plaats, vertelt hoogleraar Moderne Nederlandse Geschiedenis James Kennedy. "De meest recente was in 2015, met de bezetting van het Maagdenhuis", zegt hij tegen Editie NL. "Daar was de UvA toen ook niet voor, maar men was boos over bezuinigingen in de geesteswetenschappen."

Volgens Kennedy is er een goede reden dat nu ook de Israël-Hamasoorlog juist onder studenten zo leeft. "In eerste plaats heeft het te maken met dat heel veel zorgen van de protestgroep bij elkaar komen in Gaza, zoals racisme en kolonialisme", zegt de historicus. "Dat zijn thema's die breder leven en ze geven een context voor wat er in Gaza speelt. Het protest geeft deelname in een grote mondiale strijd."

'Protestachtige tijd'

Dat het protest uitgerekend bij de UvA gebeurde, is ook niet gek. "Je zou kunnen zeggen dat de UvA historisch gezien meer gericht is tot die internationale ontwikkelingen." Anderzijds is de protestbereidheid ook deels te verklaren doordat we ons bevinden in een 'protestachtige tijd', stelt Kennedy. "Er zijn heel veel dingen die studenten niet zien zitten, zoals het gebrek aan huisvesting, klimaatverandering. Er heerst ontevredenheid."

Ontevredenheid was ook de aanleiding van de grootste Nederlandse studentendemonstraties uit de geschiedenis, waarbij studenten democratisering eisten van hun universiteiten. "Ze wilden meer medezeggenschap hebben in de universiteiten", licht Kennedy toe. Geïnspireerd door leeftijdsgenoten in Frankrijk, vond in 1969 de allereerste Nederlandse universiteitsbezetting ooit plaats aan de Katholieke Universiteit in Tilburg. Studenten aan de UvA steunden het verzet en bezetten vervolgens in datzelfde jaar het Maagdenhuis, het belangrijkste bestuursgebouw van de UvA.

Inspiratie-effect

Volgens socioloog Jacquelien van Stekelenburg is het studentenprotest om Gaza een 'explosief importproduct'. "Er is een conflict wat in Nederland al behoorlijk de stemming doet oplopen", zegt Van Stekelenburg tegen Editie NL. "En tegelijkertijd zien we ook dat er in het buitenland meerdere van dit soort acties op universiteiten gehouden zijn. Dit is dus een soort inspiratie-effect."

Volgens de socioloog begon het protest in Amerika, waarna het is overgewaaid naar ons land. "We hebben in Nederland aan de universiteit collegeprotesten, maar met een kampement lijkt het echt uit Amerika overgesprongen te zijn." Volgens de kenners is vindt steeds hetzelfde proces plaats. "In den brede is de universiteit een instituut waar mensen elkaar ontmoeten en daar vormt zich consensus, overeenstemming. Er wordt over een onderwerp gesproken en er wordt verontwaardiging gedeeld. In combinatie met consensus vindt mobilisatie plaats." Oftewel, er ontstaat draagvlak voor protest, zodat het protest uiteindelijk ook daadwerkelijk kan plaatsvinden.

Vietnamoorlog

De huidige studenten treden dus enigszins in de voetsporen van hun voorgangers. "Maar dit is niet op een schaal van de jaren '70, ruim 50 jaar terug", vervolgt hoogleraar Kennedy. "Het is nog niet heel omvangrijk, maar dat kan het wel worden. Zo waren er ook grootschalige studentendemonstraties tijdens de Vietnamoorlog in 1973, maar van die grootte heb ik ze vandaag de dag nog niet zien."

Volgens Kennedy was bovendien de bereidwilligheid om te protesteren eind jaren '60-'70 veel groter dan de onwil, in tegenstelling tot vandaag de dag. "We denken dat iedereen nu zo ideologisch gedreven is, maar in vergelijking met 50 jaar geleden klopt dat niet", zegt de historicus. "Men is minder gemotiveerd om voor hun drijfveren de straat op te gaan. Je kunt je gram en je woede immers ook wel kwijt op sociale media."

Lopend vuurtje

Echter, volgens socioloog Van Stekelenburg heeft sociale media het proces van mobilisatie juist deels versneld. "Het nieuws gaat als een lopend vuurtje op social media, maar dat werkt vooral in combinatie met netwerken." Voorbeelden zijn onder andere de scholierenprotesten van de 'klimaatspijbelaars', enkele jaren geleden. Maar ook het massale protest van leerlingen en docenten tegen de 'ophokplicht', ruim tien jaar terug. "Via social media werd heel veel informatie gedeeld en het werd ook in de klassen besproken", legt Van Stekelenburg uit. 

"Dat zorgt ervoor dat er eerder consensus ontstaat, want mensen zijn in een vertrouwde omgeving, waarin je elkaar kan houden aan afspraken die je naar elkaar toe maakt." In die vertrouwde omgeving wordt je beeld gevormd. "En kunnen mensen heel goed die verontwaardiging met elkaar delen. Die gedeelde 'rouw' is heel belangrijk voor zo'n demonstratie."