Burgers moeten 'recht op vergissen' krijgen: 'Nooit kans gekregen er iets aan te doen'

In het hoofdlijnenakkoord – dat vandaag werd gepresenteerd – is te lezen dat er een recht op vergissen komt: Een enkele fout kan niet langer een burger diep in de problemen duwen. Aanmanings- en incassokosten van de overheid gaan fors omlaag. 

Hiermee moet een drama als dat van de toeslagenaffaire worden voorkomen. Voor Kristie Rongen, slachtoffer van de toeslagenaffaire, komt dit recht te laat. Volgens de Belastingdienst had ze tussen 2008 en 2012 onterecht toeslagen ontvangen. Hierdoor moest ze 92.000 euro aan de Belastingdienst terugbetalen, maar dat geld had ze niet. Het gaf haar grote financiële problemen. "Ik kon geen gas of elektra meer betalen waardoor ik problemen kreeg met de woningbouwvereniging", zegt Rongen tegen Editie NL. "Ik kreeg verder ook nog problemen met de zorgverzekering omdat ik de premie niet altijd kon betalen. Mijn zoon moest ik van voetbal halen en ik heb jarenlang alleen maar oploskoffie gedronken."

Het recht op vergissen had haar enorm veel leed kunnen besparen. "In mijn geval had het zeker uitgemaakt als ik met de Belastingdienst om tafel had kunnen zitten om het er nog een keer over te hebben. Iedereen kan een foutje maken, we blijven mensen en die moet je niet keihard straffen." Daarmee zegt ze niet dat de Belastingdienst niet meer moet controleren. "Je moet altijd op fraude blijven controleren. Maar een fraudeur kijkt wel uit: die gaat niet met de Belastingdienst om de tafel zitten. Onschuldige burgers doen dat wel."

Geen kans

De stress rondom de toeslagenaffaire ging Rongen niet in de koude kleren zitten. Ze slikt antidepressiva en loopt bij de pijnpoli voor stressgerelateerde klachten. "De Belastingdienst vond dat ik een fout had gemaakt – maar dat had ik niet. Ik heb nooit de kans gekregen om daar iets aan te doen. Het recht op vergissen had dit kunnen voorkomen." Haar schuld is inmiddels kwijtgescholden. Maar dat heeft heel wat jaren geduurd. 

Niet alleen mensen die er onterecht van worden beschuldigd een fout te hebben gemaakt, kunnen met een wet als deze geholpen zijn. Ook mensen die daadwerkelijk een fout hebben gemaakt worden hiermee geholpen. Want een foutje sluipt er volgens financieel adviseur Maarten Bockting, van Financieel Spreekuur MDF, zo in. 

Ingewikkelde formulieren

Bockting weet hoe ingewikkeld overheidsformulieren kunnen zijn. "Het aanvragen van bijvoorbeeld een bijstandsuitkering is heel lastig", zegt hij tegen Editie NL. "We ondersteunen mensen met het invullen van allerlei formulieren. Zelfs het aanvragen van een WW-uitkering is lastig." De systemen van de Belastingdienst zijn er volgens hem niet op gericht om het zo makkelijk mogelijk te maken. "Al wordt het gelukkig wel makkelijker. De inkomstenaangifte is al een stuk verbeterd."

Als je nu een foutje maakt dan moet je dat volgens Bockting vaak terugbetalen. "Als je bijvoorbeeld meer gaat verdienen en dat niet doorgeeft, dan kan het zijn dat je teveel toeslag hebt ontvangen en dan moet je dat terugbetalen." Maar dat is volgens hem ook logisch. "Het blijft belastinggeld en het is wel rechtvaardig als je dat moet terugbetalen, want je hebt gewoon teveel ontvangen. Maar voor sommige mensen kan dat wel problemen geven."  

Waarschuwing

Soms deelt de overheid ook boetes uit. "Als je inkomsten – bijvoorbeeld zakgeld van je oma of boodschappen van je buurvrouw – hebt verzwegen terwijl je een uitkering ontvangt dan kan je een boete krijgen. Maar veel mensen weten niet dat dit niet mag, dus een waarschuwing zou dan een goed idee zijn in plaats van meteen een boete op te leggen." Al hoeft er volgens hem geen vrijbrief te komen voor fraudeurs. "Het is natuurlijk overheidsgeld en daar moet je zorgvuldig mee omgaan. Fraudeurs moet je blijven aanpakken."