Film gemaakt over toeslagenaffaire: 'Zou goed zijn als iedereen deze kijkt'

De toeslagenaffaire is al sinds 2017 onderwerp van gesprek in Nederland. Tienduizenden mensen werden jarenlang onterecht beschuldigd van fraude door de Belastingdienst, met alle gevolgen van dien. 

De film De Jacht op Meral Ö. gaat over Meral, een Turks-Nederlandse vrouw die met haar dochters in Almere woont en worstelt met schulden en stress. Stijn Bouma is de regisseur van de film en hoopt dat de film niet alleen stof doet opwaaien, maar ook leidt tot een bredere discussie over de manier waarop bureaucratie mensenlevens kan verwoesten. "Toen ik later de gedupeerden sprak, werd ik zo geraakt dat ik deze mensen wilde helpen op mijn manier", vertelt Bouma. "Zo kan ik misschien een steentje bijdragen aan het verwerken van het leed dat ze hebben meegemaakt."

'Gezien als nummer en niet als mens'

Voormalig Kamerlid voor de SP, Renske Leijten, heeft de film al bekeken. Ze prijst de manier waarop de film de realiteit van de toeslagenaffaire toont, maar vindt juist dat het drama nog meer belicht kon worden. "Het is misschien zelfs nog een beetje te zacht gemaakt." Ze merkt wel op dat de film goed laat zien hoe de hoofdpersoon, Meral, de controle over haar leven verliest. "Meral wordt echt gezien als nummer en niet als mens."

Leijten is onder de indruk van hoe de film de onmacht van de ouders belicht: "Dat ze zeggenschap verliezen en de regie wordt van hen overgenomen." Ze benadrukt dat dit gevoel van machteloosheid, waarbij mensen worden gezien als profiteurs in plaats van als individuen met eigen problemen, nog steeds een structureel probleem is. 

Bouma maakte al twee documentaires 

Het is overigens niet de eerste keer dat Bouma iets over het toeslagenschandaal heeft gemaakt. Eerder maakte hij namelijk al twee documentaires. "Ik merkte vooral dat de eerste documentaire veel impact maakte, maar het heeft uiteindelijk weinig veranderd. Zelfs niet voor de gedupeerden die ik had gesproken."

Hulp in plaats van straf

En dat is toch wel een beetje het doel van films en documentaires over maatschappelijke problemen: verandering teweegbrengen. "Ik hoop eigenlijk dat de mensen die hulp nodig hebben, die hulp krijgen in plaats van dat ze gecontroleerd en gestraft worden." Bouma wil dat mensen niet wegkijken, maar inzien hoe snel het mis kan gaan. "Het zou goed zijn als iedereen deze film kijkt," zegt hij. "Te veel mensen denken dat dit niet over hen gaat. Dit kan juist iedereen overkomen."

Ook voormalig Kamerlid Leijten hoopt dat de film voor verbetering kan zorgen in de samenleving. "We moeten vertrouwen in plaats van wantrouwen krijgen in de politiek." Volgens Leijten zou het goed zijn als mensen nadenken over wat ze zelf kunnen doen als ze zulke gevallen als de toeslagenaffaire zien. De film maakt in ieder geval de tongen los. "Er wordt op veel plekken over gesproken."

Dat ziet regisseur Bouma ook. "Wat ik nu voor deze film merk qua aandacht. Het lijkt veel los te maken, omdat je het je nu misschien echt gaat verbeelden en je de kijker in de schoenen plaatst ten tijde van wat er allemaal gebeurde."

Reacties op de film

De reacties op de film zijn overweldigend, met veel emoties bij het publiek. Bouma deelt dat na de besloten première gedupeerde moeders naar hem toe kwamen om hem met tranen in hun ogen te bedanken. "Ik hoop op een discussie over de controle van uitkeringen, toeslagen. Dat de mensen die hulp nodig hebben, die hulp moeten krijgen in plaats van dat ze gecontroleerd en gestraft worden."