Insectenpopulaties krijgen 'enorme klap' door het extreme weer
Aan de hoeveelheid soorten ligt het niet, maar toch zijn er weinig insecten te zien dit jaar. Het aantal exemplaren per soort lijdt onder de gevolgen van de extreme weersomstandigheden. "De combinatie van warmte en vochtigheid heeft grote gevolgen."
"We hebben nog niet alle gegevens, maar het gaat waarschijnlijk tot nu toe niet goed met insectenpopulaties", zegt Arnold van Vliet, bioloog van Wageningen Universiteit.
Dat ligt volgens entomoloog Aglaia Bouma van museum Naturalis in Leiden niet aan de soortenrijkdom. "Door de klimaatverandering en omdat het steeds warmer in Nederland wordt, trekken steeds meer zuidelijke soorten naar ons land," zegt Bouma. "Maar als we het hebben over het aantal exemplaren per soort, dan gaat het slecht. Er zijn over het algemeen weinig exemplaren per soort."
Reserves verbruikt
De dalende aantallen insecten geven aan dat er weinig voedsel is voor dieren die insecten eten, zoals egels, vleermuizen en weidevogels. "We zien de afgelopen jaren dat het slecht gaat met weidevogels. In het broedseizoen zijn deze vogels afhankelijk van insecten als voedsel voor de kuikentjes," zegt Bouma.
De teruggang van insectenpopulaties in de afgelopen jaren komt mede door de opeenstapeling van ongunstige extreme weersomstandigheden door klimaatverandering, vertelt Van Vliet. "Door achtereenvolgens de uitzonderlijk zachte herfst van 2023, de daaropvolgende zeer warme winter en de recordwarme lente van 2024 hebben insecten tijdens hun winterrust veel meer energiereserves verbruikt dan normaal." Dit zorgde ervoor dat veel insecten verzwakt raakten en minder bestendig werden tegen ziektes en schimmels. Door het hoge energieverbruik tijdens de winterrust zijn insecten ook minder bestand tegen late nachtvorst zoals we eind april hadden.
Bouma zegt dat de droogte er in de maanden mei en juni vorig jaar een schepje bovenop deed. "Door de droogte waren veel planten uitgedroogd waardoor er weinig nectar voor bijen en zweefvliegen beschikbaar voor energie om te kunnen vliegen."
Vorig jaar was ook het natste jaar sinds het begin van de metingen. Na de droge periode in het voorjaar volgde een heel natte periode. "De combinatie van warmte en vochtigheid had grote gevolgen op insecten. Dit verhoogde de kans op schimmelziektes," zegt Van Vliet.
Dagpauwoog
De extreme weersomstandigheden hebben verschillende effecten op insecten. Omdat veel soorten wilde bijen één generatie per jaar hebben, kunnen ze volgens entomoloog Bouma een 'enorme klap qua aantallen' krijgen als het voor enkele weken te droog of te nat is. "Terwijl we zien dat veel zweefvliegen aan het herstellen zijn. Dit komt doordat sommige soorten zweefvliegen meerdere generaties per jaar hebben."
Volgens de Vlinderstichting werden dit jaar heel veel dagpauwogen en atalanta's gespot, terwijl het slecht gaat met de kleine vos en het icarusblauwtje. "Door het natte voorjaar waren er genoeg brandnetels die de rupsen van de dagpauwoog als voedsel gebruiken."
Hoop
Hoewel Bouma de indruk heeft dat er weinig insecten zijn dit jaar, heeft ze hoop dat de insectenpopulaties kunnen herstellen. "Insecten zijn veerkrachtig. Als ze de kans krijgen dan reproduceren ze zich snel." Maar ze kunnen altijd hulp gebruiken, zegt ze. "Dat kun je doen door niet te veel rommel in je eigen tuin op te ruimen en biologische planten of op zijn minst niet-bespoten planten te kopen."