'Kwaliteit schoolexamens kwetsbaar, problemen liggen op de loer'
De kwaliteit van schoolexamens op middelbare scholen is onvoldoende gegarandeerd omdat bijna alle aandacht uitgaat naar het centraal examen. Op het VMBO Maastricht waren vorig jaar grote misstanden. Die zijn op andere scholen uitgebleven, maar als er niets verandert kunnen er zich wel problemen voordoen.
Dat blijkt uit een onderzoek van de VO-raad naar aanleiding van het VMBO-debacle in Maastricht. De VO-raad is de koepel van middelbare scholen.
Bij het VMBO in Maastricht werden de eindexamens van ruim 350 leerlingen ongeldig verklaard door de onderwijsinspectie omdat sommige toetsen niet waren afgenomen tijdens het schooljaar.
Misstanden
De schoolexamens hebben 'meer het karakter gekregen van een oefening voor de landelijke afsluiter' en daarvoor is het niet bedoeld, stelt de onderzoekscommissie. "Door de sterke focus op het centraal examen is het schoolexamen op scholen in het overheidsbeleid en in het onderwijstoezicht ondergesneeuwd'', concludeert de raad.
De schoolexamens zijn een verzameling toetsen en praktische opdrachten die een leerling voor ieder vak doet, verspreid over de bovenbouw van de middelbare school. De examens zijn een onderdeel van het centraal examen.
Is het centrale examen voor iedereen in dezelfde schoolsoort hetzelfde, voor de schoolexamens zijn de scholen zelf verantwoordelijk.
Kwetsbaarheden'
De commissie heeft geen signalen dat er op andere middelbare scholen grote misstanden zijn, maar er zijn wel kwetsbaarheden geconstateerd in de kwaliteit van de schoolexamens. Zo is soms niet duidelijk voor ouders en leerlingen wanneer schoolexamens worden afgenomen.
Ook beschikken docenten en examensecretarissen niet altijd over de benodigde deskundigheid om goed te toetsen. Als er iets misgaat, corrigeren schoolbesturen, directeuren en inspectie, te weinig. Het registreren van de cijfers die de leerlingen hebben gehaald is ook gevoelig voor fouten omdat de systemen te complex zijn.
Te weinig oog voor kwaliteit
Verder stelt dat de commissie dat er te veel aandacht is voor het administratieve proces en er te weinig oog is voor de kwaliteit van de schoolexamens.
Ook worden de schoolexamens benut om de eigen onderwijsvisie terug te laten komen, denk bijvoorbeeld aan religieuze visies. Sommige scholen geven ook te veel examens.
Wat moet er veranderen?
Volgens de commissie moeten de schoolexamens geen verzameling tussentoetsen zijn. Daarom is het advies om de schoolexamens het beste zo veel mogelijk in het laatste jaar te doen. De commissie oppert ook examencommissies in te stellen op scholen, bemand door docenten en met een bevoegdheid die in de wet is vastgelegd.
Hoe haalbaar dit is, gezien de discussies over de werkdruk en het lerarentekort, liet Paul Rosenmöller in het midden. Hij is voorzitter van de VO-Raad. "Ik denk dat dit een aanbeveling is waar de nodige discussie over zal worden gevoerd. Dat moet je echt met je leden bespreken.''
Tweede VMBO-debacle
Op de vraag of er een tweede VMBO Maastricht-debacle mogelijk is, is Rosenmöller duidelijk: "Niemand weet dat zeker."