Dagen geen leraar of met 59 in één klas: dit merken kinderen van het lerarentekort

Op een enquête van RTL Nieuws met de vraag wat jij van het lerarentekort merkt, kwamen 119 reacties binnen. Ouders en leraren maken zich zorgen nu de maatregelen die scholen (moeten) treffen zo merkbaar zijn. Dat wordt bevestigd door stichting Ouders en Onderwijs, waar veel telefoontjes van verontruste ouders binnenkomen. "De situatie is alleen maar erger geworden. Scholen doen alles wat in hun macht ligt, maar ze hebben gewoon geen oplossing."

Twee dagen zonder leerkracht

Een van de reacties op de enquête komt van Viola, een moeder van kinderen op een school in Driebergen. Daar worden de twee groepen 6, 7 en 8 nu samengevoegd. "Normaal zijn dat twee klassen van 30 kinderen, nu is het één klas met 59 kinderen die op woensdag, donderdag en vrijdag één leerkracht heeft, en op maandag en dinsdag alleen een onderwijsassistent."

59 kinderen in één klas en andere noodoplossingen:

Ouders en leerkrachten die onze enquête invulden, noemden verschillende oplossingen die scholen treffen. Een bloemlezing:

• pabostudenten voor de groep

• onderwijsassistenten voor de klas met open deur, zodat leerkracht van een andere klas toezicht kan houden

• directeur (zonder onderwijsbevoegdheid) voor de klas

• leerlingen later laten beginnen

• geen muzieklessen meer

• grote klassen, waarvan een met 59 leerlingen

• één leerkacht voor groep 6,7 en 8, in totaal 64 leerlingen. Onderwijsassistenten voor de klassen waar de leerkracht op dat moment niet is.

• leerlingen worden verdeeld over andere klassen

• om de dag krijgt een andere klas vrij

Op de school van Viola's kinderen waren volgens haar twaalf vacatures, waarvan er zover zij weet zes zijn vervuld. Ook groep 4 en 5 zijn samengevoegd. "Maandag en dinsdag krijgen die groepen geen les omdat daarvoor muren moeten worden doorgebroken. Die klas krijgt 48 kinderen."

Kleuterjuf

Kimberly werkt op een school in Amstelveen. Ook daar is een probleem in de bovenbouw. "Ik was vijf jaar kleuterjuf, maar veel bovenbouwleerkrachten die ver van hun huis werkten, hebben iets dichter bij huis gevonden. Daardoor waren er geen leerkrachten voor groep 6,7 en 8. Samen met een collega ben ik nu gevraagd om dat te doen. Ook op de middenbouw (groep 3,4 en 5) staat een leerkracht die dat voor het eerst doet."

"We hebben in de bovenbouw 64 leerlingen, verspreid over drie lokalen. Dat betekent dat we met onderwijsassistenten werken voor de klassen waar op dat moment geen leerkracht is. Op donderdag werkt mijn collega niet, dan ben ik de enige en moet ik een vinger aan de pols houden bij de andere twee klassen, waar alleen een onderwijsassistent staat. Maar ik heb wel gezegd: ik wil niet eindverantwoordelijk zijn voor 64 leerlingen. Dat kan niet."

Is er morgen wel les?

De dochter van Sabine - zelf lerares op een andere basisschool - is deze week begonnen in groep 8 van een school in Breda. Voor de woensdagen en vrijdagen is daar vooralsnog geen leerkracht. "Het is steeds opnieuw de vraag of ze op die dagen les heeft of niet. Deze week was er een juf die op woensdag kon inspringen, nu is het donderdagmiddag en weet ik nog niet of er morgen ook een oplossing is. En zo zal het nog wel een tijdje doorgaan, de school schreef letterlijk: 'Door het lerarentekort kan het nog wel even duren'."

'Je kan niets meer als ouder'

Ouders en Onderwijs krijgt ook veel signalen over problemen door het lerarentekort. "Ook wij worden veel gebeld door ouders", vertelt Dorine Wiersma, manager van het informatiepunt.

"De situatie is alleen maar erger geworden. Vorig jaar verwees ik ouders nog naar de schooldirectie en de medezeggenschapsraad, maar inmiddels weet ik dat dat geen enkele zin meer heeft. Zij doen alles wat in hun macht ligt en hebben gewoon geen oplossing. Wat we zien is dat de wanhoop bij de ouders enorm toeneemt en dat ze gewoon niet meer weten bij wie ze moeten aankloppen voor een oplossing."

"Iemand moet nu echt gaan zeggen: ik ga hiervoor staan en ik zorg ervoor dat ieder kind onderwijs krijgt. Idealiter is dat minister Slob. Dit kan zo niet langer, hij moet deze ouders en kinderen nu echt helpen."

Sabine snapt dat scholen doen wat ze kunnen en is blij dat er leerkrachten zijn die zo flexibel zijn om af en toe een les over te nemen, zoals afgelopen woensdag gebeurde. "Maar dit is natuurlijk ook geen oplossing. Kinderen werken hard voor hun eigen juf, maar een invalleerkracht gaan ze uitproberen. Dat is heel normaal en ook geen probleem als het een keer gebeurt, maar als dit iedere week zo is dan gaat dat ten koste van de kwaliteit van het onderwijs."

Leerachterstand

"Het houdt mijn dochter ook bezig. Ze vraagt dan: hoe gaat dat volgende week, heb ik dan vijf dagen les? En wie komt er dan les geven? Ik moet dan zeggen dat ik het niet weet. Voor een vriendinnetje van haar is het nog vervelender: dat heeft - om andere redenen - een leerachterstand en kan die lessen echt niet missen. Haar moeder is nu met haar aan het kijken of ze nu in het laatste jaar nog moet overstappen naar een andere school."

De schoolleider van de school van de dochter van Sabine bevestigt de situatie aan RTL Nieuws. Ze laat weten dat ze er volop mee bezig is en hoopt op de kortst mogelijke termijn tot een oplossing te komen.

Ook twee andere klassen op de school hebben problemen, vertelt Sabine. Daar werken de leerkrachten nu een dag extra om het rooster rond te krijgen. "Maar die werkten natuurlijk niet voor niets maar vier dagen, dus dat ze dat willen doen is heel fijn, maar ook geen goede oplossing. Je zou toch denken dat in Den Haag ook moet zijn doorgedrongen dat er echt een groot probleem is, maar die indruk krijg ik nog niet."

Mag dit allemaal wel?

Wat zijn de regels waar scholen zich aan moeten houden? Die vraagt dringt zich op bij het lezen van bovenstaande situaties. Om enigszins antwoord te geven op die vraag, heeft het ministerie van Onderwijs de Handreiking lerarentekort primair onderwijs opgesteld. Waar het op neerkomt: in noodsituaties mag veel. Er is per slot van rekening sprake van overmacht.

"Wat mag, hangt heel erg af van de situatie", ligt woordvoerder Daan Jansen van de Onderwijsinspectie toe. "Daarbij is de belangrijkste vraag of een school alles heeft gedaan om de situatie anders op te lossen. Daar is niet een eenduidig antwoord op te geven."