Als de jager prooi wordt: wat weten we van ambtelijke corruptie?
Schendingen van integriteit door ambtenaren zijn er in veel soorten en maten, ook bij opsporings- en handhavingsorganisaties. De zwaarste vorm is ambtelijke corruptie die neemt de afgelopen jaren toe.
De Rijksrecherche trok in 2017 aan de bel over de toename van ambtelijke corruptie: in dat jaar een stijging naar 22 ernstige zaken. Vorig jaar steeg dat naar 33 zaken. Daarover zei het Openbaar Ministerie in het jaarverslag 2018 dat het gaat om 'zeer ernstige en complexe zaken waarbij ook regelmatig contacten met de georganiseerde criminaliteit worden waargenomen'.
De Douane kampt sinds 2015 met een reeks corruptiezaken en integriteitsschendingen. Er was het grote corruptieschandaal rond douanier Gerrit V., die in opdracht van criminelen drugstransporten in de Rotterdamse haven doorliet. Dit jaar werd een andere douanier, Gertie V. veroordeeld tot twee jaar cel wegens witwassen en omkoping. Verder kwamen dit jaar vier andere douaniers in opspraak wegens witwassen en drugsinvoer.
Uit onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoeks en Documentatiecentrum (WODC) bleek in 2017 dat tussen 2012 en 2016 sprake was van 256 zaken waarin sprake was van ernstige integriteitsschendingen bij opsporingsdiensten en rechtshandhavingsorganisaties, waarbij er een relatie was met georganiseerde criminaliteit. In 9 affaires ging het om de daarvan gingen over de douane.
In dit WODC-onderzoek werd al melding gemaakt van het onderzoek ‘Als de prooi de jager pakt’, waarover RTL Nieuws vandaag publiceert. Het WODC beschreef al dat doordat toezicht, handhaving en controlesystemen zijn verbeterd, het voor criminelen steeds belangrijker wordt om die barrières te omzeilen. En dat criminelen dus juist meer pogingen zullen doen om functionarissen van politie of douane om te kopen.
Dit voorjaar verscheen er ook een uitgebreid onderzoek van de Erasmus Universiteit naar drugscriminaliteit in de Rotterdamse haven. Dat richtte zich vooral op ‘aard en omvang’ van de criminaliteit en hoe in de opsporing wordt samenwerkt tussen overheidsdiensten. Het ging dus niet over de (verborgen) omvang van corruptie bij organisaties zoals de Douane. Volgens minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) is er met het WODC- en Erasmusonderzoek echter voldoende informatie.
Professor Cyrille Fijnaut, die het geblokkeerde onderzoek ‘Als de prooi de jager vangt’ begeleidde, bestrijdt dat. "De minister zegt: ik moet me er niet mee bemoeien, er zijn genoeg van dit soort onderzoeken. Dat is niet juist. Hardcases van non-integriteit zijn er niet. Het blijft bij een aantal zaken die al bekend zijn. Maar ga je als onderzoekers een groef dieper kijken, dan is het een heel ander geval. Alleen met een parlementaire enquête gaan we erachter komen hoe groot dit probleem is. Dat gaat niet lukken met een wetenschappelijk onderzoek."
