Wat als je kerst of sinterklaas over wilt slaan? 'Leg dat maar eens uit aan je familie'

Nu haar moeder er niet meer is en haar vader tobt met zijn gezondheid, hoeft kerst niet meer zo voor Nathalie. "Het gezin is niet meer compleet." 

Wat ze nu doet op Eerste Kerstdag? Even in de middag gezellig langs. "Dat vindt mijn vader genoeg. Hij viert het met zijn vriendin die dag, en ik ga met mijn eigen gezin uit eten." Ook Tweede Kerstdag is voor Nathalie anders: geen zelf gekookt driegangendiner. Geen cadeaus bij de kerstboom. "We gaan lekker naar de Efteling."

Omdat het een traditie is

Toch zijn de meeste families nog een beetje 'van de oude stempel als het gaat om de feestdagen', weet Jan Derksen, klinisch psycholoog aan de Radboud Universiteit.

"Van oorsprong zijn het christelijke feesten, en dat zijn gelegenheden die al eeuwenlang ten grondslag liggen aan onze cultuur. Ook al zijn heel veel mensen niet meer gelovig in ons land, dan nog hebben die dagen veel invloed op ons." 

Invloed

Derksen weet dat mensen het moeilijk vinden om 'aan die invloed te ontkomen'. Met andere woorden: om te zeggen, ik blijf thuis met de kerstdagen en ga met een boek op de bank zitten. Of: ik doe niet mee met pakjesavond. "De mensen die dat wel doen, zijn best revolutionair", stelt Derksen. "Ze maken zich los van diepgewortelde tradities." 

En daar zijn verschillende redenen voor, weet familiepsycholoog Maarten van der Linde. "De feestdagen zijn de gevoeligste en de meest beladen momenten van het jaar, samen met verjaardagen. Je krijgt te maken met botsende behoeftes en waarden. Het ene familielid wil juist alles heel strak organiseren, terwijl de ander zegt: zullen we het relaxed houden?"

Derksen: "Er zijn ook mensen die een dierbare hebben verloren, of net zijn gescheiden. Dan is kerst of sinterklaas een confrontatie die ze niet aan willen gaan." 

Geen zin meer

Na een oproepje op de Facebookpagina van RTL Nieuws, vertelt Odina dat ze geen zin heeft om mee te doen aan die 'gemaakte gezelligheid'. Ook Maja schrijft dat ze dat 'verplichte gedoe' niet hoeft. Voor Ingrid heeft het een diepere reden: ze heeft geen partner en mag dan aanschuiven aan tafel bij haar kinderen. "Zit je de hele dag alleen en dan mag je tegen het eind van de middag op komen draven. Je bent dan vaak zo uit je humeur dat je er geen zin meer in hebt." 

Ook Lisanne worstelt met de feestdagen. Nu al, terwijl het pas november is. "Vooral bij mijn schoonfamilie, ik voel me er weken van tevoren slecht door. Ik heb geen zin om me daar weer leuker voor te doen." 

'Ik heb geen zin'

Maar hoe zeg je dat je kerst of sinterklaas een jaartje overslaat? "Wees direct, en doe het niet via een appje of andere sociale media", tipt klinisch psycholoog Derksen. "Het is het beste om gewoon ook eerlijk te vertellen waar je mee zit. En uit te leggen dat je de uitnodiging waardeert, maar er te erg tegen opziet." 

Het is daarbij belangrijk om de reden te noemen. Dat schrijft ook Sylvia op de Facebookpagina van RTL Nieuws. "Mensen begrijpen er niets van als je zegt dat je niets met de feestdagen hebt." Angela raadt aan om het wel 'op tijd te zeggen, en niet een paar dagen van tevoren'. "Als je het moeilijk vindt, zeg dan nu alvast dat je er volgend jaar een keertje niet bent." 

Vriendelijk

Francisca denkt er iets makkelijker over: "Ik zeg het elk jaar gewoon vriendelijk opnieuw dat ik er geen zin in heb."  

Het is volgens familiepsycholoog Maarten van der Linde belangrijk om te overleggen met je partner. "Ik schrijft niets voor, dat is niet wat een psycholoog hoort te doen, maar ik adviseer wel om als eerste aan het kerngezin te denken. Wees daar loyaler aan dan aan je ouders en broers en zussen."

En als je besluit om niet naar je ouders, broers of zussen te gaan, is het slim dat zelf te vertellen, stelt Van der Linde. "Zodat ze niet je partner erop aan gaan kijken."

Denk aan je partner

Sowieso is het belangrijk om ook rekening te houden met de partner. Van der Linde: "Sta met z'n tweetjes stil bij de vraag: wat willen we dit jaar? Als je er niet uitkomt, dan is dat niet erg. Dan doe je het ene jaar wat de een wil, en het jaar erop wat de ander wil. Beetje geven en nemen. Juist tijdens de feestdagen is dat een mooi voornemen." 

Voor de mensen die geen partner of kinderen hebben, ligt het een beetje anders, stelt klinisch psycholoog Derksen.

"Als die mensen besluiten thuis te blijven, dan kunnen ze het wel moeilijk krijgen. Ik wens die mensen veel sterkte. Ze voelen natuurlijk aan hun water dat de mensen om hen heen allemaal bij elkaar zijn, behalve zij zelf. We zijn en blijven humane zoogdieren, en die willen samen zijn. Die zoeken nabijheid. Het dierenrijk leert ons ook dat dieren die in afzondering leven, het niet redden." 

Dus, advies van Derksen voor de single die niet naar familie wil: zoek lotgenoten op tijdens sinterklaas en kerst. Plan op een van die dagen iets leuks. Een etentje met vrienden of kennissen die ook niet naar familie willen of traditioneel willen eten. "Dan zul je ook zien dat je je daar vanzelf op gaat verheugen." 

'Ga gewoon weg'

En stel je wilt echt helemaal ontkomen aan sinterklaas en kerst? Dan zijn er ook wel wat oplossingen te vinden. "Ik ga gewoon werken", zegt Odina.

Nicolette adviseert om lekker met het hele gezin op vakantie te gaan. "Doen wij al vijftien jaar. De kinderen weten niet eens wat een 'Nederlandse kerst' is. Geen gedoe over 'wat moeten we eten', geen gekte in de supermarkt. Wij pakken een koffer in. Echt een aanrader."

Psycholoog Derksen onderschrijft dat: "Als je in een andere omgeving bent, verdwijnen de feestdagen naar de achtergrond en dat is voor sommige mensen echt een verademing."