Nederlandse kinderen schamen zich voor hun armoede, en ze zijn nog steeds met veel

Dertig jaar geleden namen de Verenigde Naties het Verdrag voor de rechten van het kind aan. Hoewel door de jaren heen veel is verbeterd, is armoede onder kinderen nog steeds een groot probleem. Er zijn verschillende definities, waardoor de cijfers wat uiteenlopen, maar onderzoeken geven aan dat het in Nederland nog steeds om honderdduizenden kinderen gaat.

CBS spreekt in de meest recente cijfers van 277.000 kinderen in armoede, waar het internationale Eurochild spreekt van 15,2 procent van de Nederlandse kinderen (dat zijn er zo'n 500.000) die het risico lopen om op te groeien in armoede en sociale uitsluiting.

Riane Kuzee (57) voelt hier zelf elke dag de gevolgen van. Zelf is ze opgegroeid in 'emotionele armoede', zoals ze het noemt, maar de echte financiële armoede kwam pas later in haar leven. Haar man was drugsverslaafd en gewelddadig, waardoor ze met haar dochter op de vlucht moest.

"Dan kom je er alleen voor te staan, met een kleuter die van alles heeft meegemaakt", zegt ze. Ze belandde in de bijstand, waardoor haar inmiddels 16-jarige dochter haar hele leven in armoede heeft geleefd. Als gediplomeerd ervaringsdeskundige probeert ze via stichting Sterk uit Armoede anderen te helpen de cyclus van armoede te doorbreken.

Goedkope koekjes

Riane heeft van dichtbij gezien wat het met een kind kan doen om in armoede op te groeien. Ze zag vooral veel schaamte. "Mijn dochter kreeg bijvoorbeeld kleding van vriendjes en vriendinnetjes. Ik was er dankbaar voor, maar zij schaamde zich." Het kan soms ook in heel kleine dingen zitten, zegt Riane, zoals de koekjes die ze thuis eten. "Wij hadden nooit dure koekjes, maar ze zag bij vriendinnen dat ze dat wel hadden. Dat vond ze vervelend."

Toch vindt Riane het allerergste dat ze het gevoel heeft dat haar dochter nooit volledig haar talenten heeft kunnen ontplooien. Ze tekende als kind graag en had daar ook talent voor, maar tekenles zat er niet in. Ook door de reiskosten. "Dat vind ik erger dan geen vakantie of tweedehandskleding, dat talent niet ontwikkeld kan worden."

Volgens kinderrechtenorganisatie Defence for Children is armoede op dit moment één van de grootste problemen op het gebied van kinderrechten. Ze maken zich met name zorgen over gezinnen die langdurig in armoede leven, vier jaar of meer. "Het aantal fluctueert nauwelijks", zegt Eva Huls van Defence for Children. "Dus is de juiste aanpak nog niet gevonden."

"Kinderen kunnen dan gewoon niet meedoen", zegt ze. Dat kan in schoolreisjes zitten of muziekles, maar ook de smartphone is tegenwoordig heel belangrijk geworden. Je zit dan niet in whatsappgroepen met klasgenoten, en ook voor school heb je vaak een mobiele telefoon nodig. "Het zijn eigenlijk hele basic dingen."

Kinderen komen dan veel thuis te zitten, waar ook nog eens vaak veel spanningen zijn door financiële problemen. "Door sociaal isolement worden kinderen onzeker in het aangaan van contact. En dat groeit mee richting volwassenheid."

Enorme puzzel

Het is een ingewikkeld probleem, maar volgens Defence for Children zijn er wel een aantal belangrijke stappen die gezet kunnen worden. De organisatie zou graag zien dat de overheid een streefgetal noemt voor de aankomende jaren. "Dus: in zoveel jaar willen we zoveel kinderen minder in armoede", zegt Huls. "Je moet toch ambitieus genoeg zijn om een doel te stellen?"

Daarnaast wil Defence for Children dat er meer landelijke richtlijnen komen voor de aanpak van armoede. "Bij de ene gemeente mag je bijvoorbeeld meer verdienen dan bij een andere voordat je in aanmerking komt voor allerlei regelingen", legt Huls uit. "Dat is natuurlijk raar. Het is nu een soort duizendstukjespuzzel. Elke gemeente legt puzzelstukjes, maar we missen het totale plaatje van waar we naartoe willen."

Volgens Riane is het 't belangrijkste om mensen vroeg te helpen. Liefst niet met spullen, maar door ze te helpen om zichzelf te ontplooien. "Dan ontwikkel je talent en wakker je zelfvertrouwen aan", zegt ze. Zelf hoopt ze snel weer aan het werk te gaan en uit de bijstand te komen, ook als voorbeeld voor haar dochter. "Dan ben ik weer mijn eigen baas, en heb ik weer de regie over mijn leven."