Doe-het-zelfecho rukt op, maar levert veel discussie op
Je aanstaande kindje bekijken via een thuisecho of zelf het hartje beluisteren met een hartslagmeter. De populariteit van doe-het-zelfgadgets bij zwangerschap groeit, maar niet iedereen is enthousiast. Horen medische apparaten als deze wel thuis in de woonkamer?
De meeste vrouwen gaan nog 'gewoon' naar een specialist om hun ongeboren kind te horen en zien. Maar voor een paar tientjes heb je ook al een hartslagmeter zoals een Doppler of doptone in huis. Bij Bol.com zagen ze dit jaar een flinke groei in de verkoop: met 58 procent ten opzichte van 2018, zegt een woordvoerder.
Ook op Aliexpress zijn ze volop te krijgen, maar cijfers van de verkopen daar zijn niet bekend.
Doe-het-zelfecho
Sinds twee jaar kun je ook een echoapparaat huren via het Maastrichtse bedrijf BabyWatcher. Naar eigen zeggen tot nu toe het enige serieuze bedrijf in de markt, aldus oprichter Raymond Bergs. "Het Chinese Marvoto is nog lang niet zo ver als wij", zegt hij. Bergs haalde recent een investering van 1 miljoen euro op voor zijn uitvinding.
Voor 69 euro kan de BabyWatcher drie dagen worden gehuurd: het apparaatje komt met een laptop en een tube gel voor op de buik. De gebruiker krijgt ook een online account met opslagruimte. "Je kunt maximaal drie echo's van tien minuten per dag maken", zegt Bergs.
Geen metingen
Zo'n 10.000 ouders zagen zo de handjes, voetjes, armpjes en beentjes van hun kind via 550.000 echo's. Het geslacht wordt afgeschermd en ook het hartje is niet te beluisteren. "Om misverstanden te voorkomen kun je geen echte metingen doen", zegt Bergs.
De ondernemer zegt 'wel vierhonderd hordes' te hebben genomen om de BabyWatcher op de markt te krijgen. Is het veilig? Welke voorwaarden stellen de autoriteiten? Hij heeft veel veldwerk gedaan, ook met behulp van artsen. De babyWatcher is 100 procent verantwoord, stelt hij.
Het is eenvoudig
Zo voldoet het aan de regels van verschillende gezondheidsinstanties. Ook is de intensiteit van en de gebruiksduur van het apparaat begrensd, zegt hij. "Het is niet bedoeld voor medisch onderzoek, maar voor de fun." De babyWatcher neemt het werk van de arts niet over.
"Toen mijn ex-vrouw zwanger was, vroeg ik me af waarom ik zelf geen echo's kon maken. Het is heel eenvoudig. Daar is het idee ontstaan."
De tekst gaat door onder de afbeelding.
Geluidsgolven kunnen schadelijk zijn
Simpel is een echo niet, zegt Chantal van Irsen, echoscopist en voorzitter van de Beroepsvereniging Echoscopisten Nederland (BEN). Normaliter wordt die echo gemaakt door iemand met een opleiding, die moet voldoen aan allerlei eisen. En daar is een belangrijke reden voor.
Hartritmemeters zoals de zogenoemde doptone (een meter waar professionals mee werken) en echoapparaten werken namelijk op basis van geluidsgolven. En die hebben bij verkeerd gebruik een mogelijk onomkeerbaar effect.
"In dieren worden meerdere biologische veranderingen gezien na gebruik vroeg in de zwangerschap", zegt Van Irsen. Het is niet getest op mensen. Maar veiligheid staat daarom wel voorop bij het gebruik.
'Het is geen microfoon'
"Mensen denken dat een doptone een microfoon is, of een echo een camera, maar dat is het niet." Onhoorbare geluidsgolven dringen het kindje binnen en weerkaatsen (echoën). Dat wordt uiteindelijk omgezet in beeld of geluid.
De zogenoemde dopplertechnieken, die hartje hoor- en zichtbaar maken, worden niet gebruikt als het kindje onder de 12 weken oud is, zegt Van Irsen. "En daarna alleen met mate en onder toezicht, rekening houdend met veiligheidscriteria."
Van Irsen twijfelt of de thuisgadgets aan alle veiligheidseisen voldoen. Zeker als het gekocht wordt bij goedkope internetbedrijven in bijvoorbeeld China. Maar al voldoen ze wel, dan nog is bijna niet te controleren wat mensen er thuis mee doen. Zijn ze wel goed geïnformeerd over de risico’s? Van Irsen ziet het als een taak van BEN om dat goed te doen.
'Bord in de tuin'
Zo stelde BEN recent eisen op voor zogenoemde pretechobureaus in Nederland. "Iedereen iedereen kan op dit moment een bord in de tuin zetten en beginnen", zegt ze. Nog te vaak wordt er bij amper zes weken zwangerschap al naar het hartje geluisterd. Een echo mag alleen op een medisch verantwoorde manier worden toegepast, vindt ze.
Vrouwen zoeken namelijk vaak geruststelling in een echo of doptone, weet Van Irsen. Maar het kan ook tot onrust leiden. "Bijvoorbeeld als ze het hartje niet kunnen vinden, of niet begrijpen wat ze zien of horen."
Daarbij, een echo zegt niet alles. "Zoek je geruststelling? Je hoort of ziet het hartje nu, maar vijf minuten later kan het ineens stilstaan. Dat klinkt misschien bot, maar ik wil er vooral mee zeggen dat zekerheid niet bestaat."
Niet altijd nuttig of nodig
Verkeerd gebruik, teveel gebruik, onrust. De echo is niet altijd nuttig of nodig, zo blijkt ook uit onderzoek van het AMC. Hoort de echo dan wel thuis in de huiskamer? Bij de marktintroductie van de BabyWatcher stelde Tweede Kamerlid Renske Leijten (SP) er Kamervragen over.
"Het antwoord ligt bij de experts binnen de beroepsgroep", zegt een woordvoerder van de partij in een reactie tegen RTL Z. "Een innovatie zoals de BabyWatcher dient geen enkel medisch doel. Het is entertainment. Daarom zou ik het niet per se adviseren. Maar het belangrijkste is dat het veilig is. Dat moet goed worden onderzocht."
De BabyWatcher is geen medisch instrument, maar een consumentenproduct, reageert Bergs. Het vervult een behoefte. "Mensen willen hun kindje zo vaak mogelijk zien", zegt hij. "Er zitten vaak weken tussen de echo’s." Aanvragen uit onder meer de VS lopen daarom ook al binnen.