Paniek en doodsangsten: voor deze mensen met PTSS is vuurwerk een nachtmerrie

De knallen, het gebonk op de muren en het geschreeuw: Melissa is geluiden uit haar jeugd gaan associëren met vuurwerkknallen. "Elke keer als ik onverwachtse vuurwerkknallen hoor, brengt het mij terug naar die tijd." 

Seksuele handelingen

"Toen ik 13 was, werd ik door mijn eetstoornis opgenomen in een kliniek. Ik was daar op een gesloten afdeling terecht gekomen omdat ik zo ziek was." Melissa's kwetsbaarheid werd misbruikt door een sociotherapeut van de afdeling. De man dwong haar seksuele handelingen uit te voeren.

Elke dag moest ze hem onder ogen komen. Hij bracht de sondevoeding bij haar in, dus fysiek contact was onvermijdelijk. Verzetten was geen optie. "Wie zouden ze geloven, mij of hem? Iedere keer als hij wegging sloeg hij de deur keihard achter zich dicht."

Wakker van geschreeuw

Na een aantal maanden kwam Melissa terecht op de algemene afdeling. "Daar zaten mensen met andere problemen, waaronder heftige psychoses. Die konden heel heftig reageren en met deuren slaan of bonken op de muren."

Haar kamer zat naast de isoleercel, daar zaten mensen met de meest erge psychiatrische complexen. "'s Nachts werd ik vaak wakker van geschreeuw. Dan kroop ik in elkaar van angst." Ze voelde zich niet veilig, en ondertussen werd Melissa dunner en dunner. Ze hield er een posttraumatische stressstoornis (PTSS) aan over.

Psycholoog Sjef Berendsen van PsyTrec kan verklaren dat mensen met PTSS moeite hebben met vuurwerk. "Als je een trauma meemaakt, ontstaat er een soort angstnetwerk waarin alles zit wat met die angst te maken heeft. Bijvoorbeeld geluiden, voorwerpen of mensen. Als je daar weer mee in aanraking komt, reageert je lichaam hetzelfde als tijdens die traumatische ervaring."

Hulphond Bhodi

Als Melissa de vuurwerkknallen hoort verstijft ze van angst en wordt ze weer het meisje van tien jaar geleden. Het kost haar zoveel energie dat ze het soms helemaal niet meer ziet zitten. De weken voor de jaarwisseling past ze haar leven erop aan.

"Mijn hulphond Bhodi is ook bang voor vuurwerk. Dat is geen handige combinatie, als zij vuurwerk hoort moet ze blaffen, waardoor ik nog meer schrik."

Zes extra ogen

Toch moet Bhodi uitgelaten worden. "Ik laat haar uit op momenten waarop er minder mensen op straat zijn en dus minder vuurwerk afsteken. Ik sta extra vroeg op en ik probeer te bedenken wanneer mensen binnen zitten voor het avondeten."

"Ik zou nog zes paar extra ogen willen hebben. Het idee dat er achter me iemand zou kunnen staan die vuurwerk afsteekt, vind ik doodeng", zegt Melissa.

Volgens Berendsen zit het probleem in de onverwachtse knallen. "Iedereen schrikt van vuurwerk, maar bij mensen met PTSS gaan de alarmbellen af en raken ze in paniek. Zij moeten tegen zichzelf zeggen: rustig, het is maar vuurwerk." 

Onder een deken

Toch is Melissa niet tegen vuurwerk afsteken, zolang het maar bij 31 december blijft. Na het slikken van rustgevende medicatie vindt ze het nog best gezellig. "Ik zit samen met een vriendin op de bank naar de Top 2000 te kijken, met het geluid extra hard.

Ik weet dat er die avond vuurwerk wordt afgestoken, dan ben ik voorbereid en schrik ik niet zo. De weken ervoor zijn een ramp. Mensen hebben niet door wat het met mij doet. Het liefst verdwijn ik onder een deken op de bank."

Voor het nieuwe jaar heeft Melissa een duidelijk voornemen: hard aan haarzelf werken en haar opleiding afronden. "Ik wil weer in het leven staan zonder angst."