Ontplofte zaklamp, USB-stick met virus: de risico's van goedkoop online bestellen
Een oplaadbare zaklantaarn die ontploft, een USB-stick met een computervirus: Nathalie en Niels, die hun spullen online bij AliExpress hadden gekocht, kregen gevaarlijke producten geleverd. Dat die ondeugdelijk waren, konden ze niet voorzien.
De Consumentenbond drukt de Nederlandse consument op het hart om verschillende producten niet te kopen via buitenlandse webwinkels zoals AliExpress, eBay en Wish. Veel spullen voldoen niet aan de Europese veiligheidsvoorschriften en zijn daarom onveilig, stelt de bond.
Hoe kun je herkennen of je aankoop bij een digitaal warenhuis niet deugt? Drie vragen over het risico van het bestellen van goedkope producten bij buitenlandse webgiganten.
1. Wat kan er misgaan?
Exacte cijfers zijn er niet. Maar consumentenorganisaties constateerden dat van de 250 artikelen die ze bestelden bij webwinkels Wish, Amazon.com, eBay.com, AliExpress en Lightinthebox, met twee derde iets mis was. En ook zijn er verhalen over dát het misgaat.
"We hadden de zaklamp anderhalve maand en ineens was daar een heel harde knal", herinnert Nathalie van Dongen zich. Haar bij AliExpress gekochte oplaadbare zaklantaarn ontplofte terwijl hij aan het opladen was. Resultaat? "De stoppen sloegen door en het stopcontact was zwartgeblakerd. Sindsdien koop ik geen elektronica meer bij dat soort webshops."
Ze is niet de enige die niet meer in de lage prijzen van sommige webwinkels trapt. Ook Niels Clavaux leerde zijn lesje na de aanschaf van een elektronisch product. "Het zag er goed uit", vertelt Niels over zijn presenter. "Dat is een afstandbediening waarmee je PowerPoint-presentaties kunt bedienen. Er zit een USB-stick bij, die je in je laptop doet."
Die USB was niet zo onschuldig als hij eruitzag. "Mijn virusscanner begon te piepen toen ik de stick in mijn laptop stak. Ik haalde hem er direct uit, brak hem doormidden en gooide hem in de prullenbak."
2. Gekeurd, of toch niet?
De goedkope producten van buitenlandse webshops zien er op het oog prima uit. Maar dat is vaak de enige overeenkomst die ze met de duurdere varianten van hun officiële tegenhangers hebben. Want de grote buitenlandse onlineplatforms omzeilen namelijk Europese keuringen, en voldoen daarom niet altijd aan de kwaliteitsvoorschriften. Die voorschriften zijn buiten Europa anders, en vaak minder streng.
Als een product voldoet aan de Europese veiligheids-, gezondheids- en milieu-eisen, krijgt het een CE-logo. Die markering ('Conformité Européenne') is een waarborg dat het product de keuringen heeft doorstaan. De letters CE staan dan meestal onder op het artikel gedrukt. Voor de meeste consumentenproducten is zo'n markering niet verplicht, maar wel voor bijvoorbeeld elektronica en speelgoed.
Chinese producenten hebben een trucje gevonden om Europese consumenten op het verkeerde been te zetten. "Ze gebruiken ook de letters CE als logo", vertelt Martijn Hos van belangenorganisatie in de e-commerce Thuiswinkel.org. Het enige verschil is dat de letters een halve centimeter dichter bij elkaar staan. "En dan betekenen ze ineens Chinese Export, wat niets te maken heeft met voldoen aan de Europese normen. De onwetende koper gaat zo makkelijk de bietenbrug op."
Volgens Hos zijn er eigenlijk helemaal geen verschillen tussen gekeurde en niet-gekeurde producten te zien. "Ik bestelde als test AirPods bij AliExpress voor mijn neefje. Hij had zelf de echte pods van Apple. Na lang bestuderen kon hij geen enkel verschil zien."
De enige tip die hij kan geven: gebruik je gezonde verstand. "Vaak kosten oplaadkabels voor Apple-telefoons en koptelefoons een schijntje ten opzichte van de officiële merken. De prijs lijkt dan te mooi om waar te zijn, en dat is het vaak ook."
3. En hoe zit het met Bol.com?
De Chinese webgigant is niet het enige verkooppunt van gevaarlijke artikelen, ook bij Nederlandse webshops zoals Bol.com duiken ze op. Dat komt doordat de Nederlandse webwinkel ook producten aanbiedt van derde partijen: de klant betaalt Bol.com voor een product, dat de webshop vervolgens bestelt bij een andere, soms buitenlandse handelaar.
Zo kan het gebeuren dat Bol.com dezelfde producten verkoopt als bijvoorbeeld AliExpress. "Op ons platform worden 23 miljoen artikelen aangeboden, ook via derde partijen", stelt woordvoerder Tamara Vlootman. "Daar komen maandelijks tienduizenden nieuwe artikelen bij. Die controleren wij niet allemaal handmatig."
Het Nederlandse bedrijf is zich bewust van mogelijk ongewenste producten die worden aangeboden door andere aanbieders. "We hebben meerdere checks ingesteld om ongewenst aanbod tegen te houden voordat het online komt. Mocht het toch door de checks komen, dan sporen we dat zo snel mogelijk op. Voor categorieën met verhoogd risico op veiligheid en imitatie worden alleen gescreende verkopers en merken toegelaten."
Volgens Gerard Sperenburg van de Consumentenbond is het risico op onveilige producten bij Bol.com klein. "In ons onderzoek bleek 66 procent van de spullen bij buitenlandse webwinkels niet in orde. Dat percentage zul je niet bij Nederlandse webwinkels aantreffen. Het kán zijn dat je een slecht product vindt, maar gelukkig werkt Bol.com ook met een heleboel erkende partners en merken."
Miljoenen pakketjes
Jaarlijks verscheept China zo'n 27 miljoen pakketten naar Nederland. Die enorme hoeveelheid bestellingen, goed voor ruim 230 miljoen euro, was in 2018 slechts 31 procent van de totale som aan online aankopen. De rest kwam uit landen dichter om ons heen, zoals Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.
De afgelopen jaren is de online markt uit China enorm gegroeid. In 2014 bestelden Nederlanders nog voor ongeveer 80 miljoen euro uit het Aziatische land. Dat heeft vooral te maken met de gratis verzendkosten, en de lage productprijzen die de Chinezen rekenen.
Het ene 'Made in China' is niet het andere 'Made in China'. De Consumentenbond stelt dat er genoeg Chinese leveranciers zijn die hun producten wel via de officiële kanalen naar Europa importeren om te voldoen aan de veiligheidsvoorschriften.