Niet-westerse mensen vaak niet in donorregister: 'Bang voor orgaanroof'

Volgende maand gaat de nieuwe donorwet in, waardoor elke Nederlander boven de 18 automatisch wordt geregistreerd. In september krijgt iedereen een brief waarmee je je keuze kunt vastleggen. Reageer je daar niet op, dan wordt ervan uitgegaan dat je geen bezwaar hebt tegen het doneren van je organen.

Miljoenen Nederlanders zullen dus zo'n brief ontvangen. Het gaat dan bijvoorbeeld om jongeren tussen de 18 en 20. Van hen is driekwart nog niet geregistreerd in het donorregister. Maar ook gereformeerde christenen en mensen met een niet-westerse migratieachtergrond ontbreken vaak in het register. Van die laatste groep is maar een kwart geregistreerd.

"Veel mensen met een migratieachtergrond weten heel weinig over orgaandonatie", zegt Souad Achour, die regelmatig een 'DonorDialoog' houdt om daar wat aan te doen. Dat zijn voorlichtingsbijeenkomsten die de Nederlandse Transplantatiestichting organiseert in de grote steden, bijvoorbeeld in buurthuizen, moskeeën en scholen.

Foute verhalen

"We merken dat het een heel ingewikkeld onderwerp is," zegt Achour. "Er gaan veel foute verhalen rond, bijvoorbeeld via WhatsApp. Zeker rond de nieuwe donorwet wordt veel angst aangewakkerd. Mensen krijgen te horen dat hun lichaam helemaal leeggeroofd wordt als ze zich niet registreren. Of dat er in organen wordt gehandeld."

Van de mensen met een niet-westerse achtergrond die zich wél hebben laten registreren, geeft 75 procent geen toestemming voor donatie. Achour: "Ik ben ervan overtuigd dat dat door die angst komt. Mensen zijn ook bang dat ze voor altijd aan hun keuze vastzitten."

Daarom wordt tijdens de donor-dialoog uitgelegd hoe het donorregister in Nederland werkt. Achour: "We vertellen welke keuzes er zijn en hoe je die vastlegt of aanpast. En we leggen uit hoe de nieuwe wet werkt. Hoe lang je bijvoorbeeld hebt om je keuze vast te leggen."

Mag het van het geloof?

Naast de angst krijgt Achour ook veel vragen over het geloof. "Bijvoorbeeld wat de islam over orgaandonatie zegt. In principe is het toegestaan, we laten ook een filmpje zien van een imam die daarover vertelt. Maar het verschilt per stroming. We moedigen mensen dus vooral aan om in gesprek te gaan met een geestelijke of iemand anders die ze vertrouwen."

Wat zijn de opties?

Er zijn vier keuze-mogelijkheden in het donorregister:

• Ja, ik geef toestemming voor orgaandonatie. Je kunt het invullen als je sommige organen en weefsels niet wil doneren.
• Nee, ik geef geen toestemming. Dan worden je organen niet gedoneerd.
• Mijn partner of familie beslist. Dan wordt na je overlijden aan je nabestaanden gevraagd om de keuze te maken. Heb je geen partner of familie, dan worden je organen niet gedoneerd.
• De door mij gekozen persoon beslist. Je kan ook een specifieke persoon kiezen die na je dood moet beslissen. Is deze persoon niet te bereiken, dan beslist je partner of familie.

Je kunt je keuze altijd wijzigen.

Vanaf september krijgt iedereen die nog geen keuze heeft geregistreerd twee herinneringsbrieven. Reageer je daar niet op, dan wordt je geregistreerd met 'geen bezwaar'. Dan worden je organen na je overlijden dus gedoneerd. Nabestaanden kunnen dit dan alleen tegenhouden als zij kunnen bewijzen dat je echt geen donor wilde zijn.

Achour: "Ook over het medische proces komen veel vragen. Bijvoorbeeld of je wel echt dood bent als je je organen doneert, of over hoe het werkt met het afscheid en de rituelen rond het overlijden. Daarom is er tijdens de voorlichting vaak een medewerker van het ziekenhuis, die kan uitleggen hoe het werkt."

Zo hoopt Achour de indianenverhalen in te dammen, en te zorgen dat mensen een overwogen keuze kunnen maken.

Op de kaart

Ook per regio verschilt het aantal mensen dat is ingeschreven in het donorregister. Hieronder zie je van elke gemeente het percentage van de inwoners dat zijn keuze heeft vastgelegd.

Vooral in de grote steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag, waar veel mensen met een migratieachtergrond wonen, is dat percentage laag. Ook in regio's met veel gereformeerden, zoals Urk, Staphorst en de Veluwe, zijn veel mensen niet geregistreerd.